Aramco: “Con gà đẻ trứng vàng” của Ả Rập Xê-út

15:04 | 06/06/2024

(PetroTimes) - Đợt chào bán cổ phiếu công khai mới của gã khổng lồ dầu mỏ Aramco diễn ra vào thời điểm then chốt đối với Ả Rập Xê-út, khi quốc gia này đang gặp khó khăn trong việc thu hút các khoản đầu tư cần thiết để chuyển đổi nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu mỏ.

Aramco: “Con gà đẻ trứng vàng” của Ả Rập Xê-út

Các công nhân của Aramco đang làm việc. Ảnh Reuters

12 tỷ USD

Việc bán khoảng 1,5 tỷ cổ phiếu, dự kiến sẽ bắt đầu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Riyadh vào tuần tới, có thể mang về 12 tỷ USD.

Hoạt động này phản ánh chiến lược của Thái tử Mohammed bin Salman, nhà lãnh đạo trên thực tế của vương quốc, người muốn tận dụng nguồn tài nguyên dầu mỏ khổng lồ của đất nước để tài trợ cho chương trình cải cách rộng lớn của mình, Tầm nhìn 2030.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, điều này vẫn không thể xóa bỏ được những nghi ngờ về tính khả thi của một số dự án khổng lồ như Neom, một siêu đô thị tương lai trị giá 500 tỷ USD hiện đang được xây dựng trên sa mạc.

Tăng cường ngân sách

Robert Mogielnicki thuộc Viện các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập ở Washington cho biết số tiền được huy động "là một biện pháp tăng cường ngân sách hơn là một biện pháp khắc phục dài hạn cho nhu cầu tài chính".

Năm ngoái, Riyadh tuyên bố rằng tiến độ của một số dự án sẽ bị đẩy lùi sau năm 2030 và nhiều dự án sẽ được đẩy nhanh tiến độ.

Bộ trưởng Tài chính Mohammed al-Jadaan cho biết vào tháng 5 rằng chương trình cải cách đã được xem xét lại sau những “cú sốc” mà nền kinh tế toàn cầu phải gánh chịu trong những năm gần đây.

Nhưng theo Torbjorn Soltvedt, công ty tư vấn đánh giá rủi ro Verisk Maplecroft, vấn đề cơ bản là các nhà đầu tư nước ngoài không muốn “cam kết thực hiện các dự án dài hạn ở Ả Rập Xê-út”. “Mặc dù dòng vốn đổ vào thị trường chứng khoán Ả Rập Xê-út đã tăng lên nhưng nỗ lực thúc đẩy đầu tư trực tiếp nước ngoài vẫn chưa thật sự thành công”.

Trợ cấp của Chính phủ

Năm 2016, Thái tử Mohammed lần đầu tiên nêu khả năng niêm yết 5% cổ phần của Aramco trên thị trường chứng khoán, hơn một năm trước khi ông trở thành người đứng đầu trong thứ tự kế vị ngai vàng.

Nhưng những lo ngại về tính minh bạch và việc miễn cưỡng bán nguồn tài nguyên quốc gia cho người nước ngoài đã khiến Riyadh cuối cùng chỉ niêm yết 1,5% cổ phần của Aramco trên sàn giao dịch chứng khoán Saudi vào năm 2019.

Ông Soltvedt nhấn mạnh, điều này cho phép công ty huy động được 25,6 tỷ USD, nhưng “không có tác động mang tính thay đổi như việc niêm yết quốc tế”.

Các nỗ lực thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài đã không đạt được kết quả như mong đợi, với giá trị đầu tư vẫn nằm xa mục tiêu 5,7% GDP được đề ra trong Tầm nhìn 2030.

Ellen Wald, tác giả của một quyển sách về Aramco, cho biết: “Động lực thúc đẩy đầu tư nước ngoài vào các dự án phi năng lượng ở Ả Rập Xê-út là trợ cấp của Chính phủ: đất đai và năng lượng miễn phí, lao động giá rẻ...”.

Đối với đợt chào bán cổ phiếu công khai của gã khổng lồ dầu mỏ, điều này được giải thích bởi việc quỹ tài sản có chủ quyền của vương quốc "muốn có nhiều tiền hơn để đầu tư và Aramco là nguồn lợi nhuận chính của họ". "Aramco là một công ty có lợi nhuận cao đến mức có thể hỗ trợ được kế hoạch này".

Không phải ngày một ngày hai

Nhà phân tích người Ả Rập Xê-út Mohammed ben Saleh có quan điểm lạc quan hơn: “Tầm nhìn 2030 đang đi đúng hướng", ông nhấn mạnh mức tăng trưởng GDP phi dầu mỏ là 4,6% vào năm 2023.

Ông nói thêm: “Ả Rập Xê-út đang tham gia vào một siêu dự án chuyển đổi quốc gia và nó sẽ không xảy ra trong ngày một ngày hai”.

Điều này đặc biệt đúng đối với những dự án nổi bật, đặc biệt là Neom, với khu nghỉ dưỡng trượt tuyết và những tòa nhà chọc trời trải dài hơn 170 km trong sa mạc.

Các phương tiện truyền thông gần đây tuyên bố rằng các mục tiêu của Neom, xét về quy mô và dân số, đã bị giảm đáng kể. Cơ quan chức năng không phủ nhận điều này.

Các dự án khác đang được tiến hành, chẳng hạn như dự án Red Sea Global trên Biển Đỏ, với việc khai trương hai khu nghỉ dưỡng ven biển vào năm ngoái và công bố khánh thành 14 khách sạn khác vào cuối năm 2025.

Jim Krane thuộc Đại học Mỹ ở Houston cho biết: “Các dự án khổng lồ” của Tầm nhìn 2030 “chắc chắn sẽ bị chậm tiến độ”, nhưng “hầu hết các nhà quan sát đều không ngạc nhiên, bởi vì các dự án này quá lớn nên việc hoàn thành 14 dự án cùng một lúc dường như là điều không thể thực hiện được”.

Các nhà phân tích cho biết, khi chi phí tổ chức các sự kiện như World Expo 2030 và World Cup 2034 tăng lên, các đợt bán cổ phiếu mới của Aramco có thể sẽ được cân nhắc và vẫn thu hút nhiều sự quan tâm.

Ông Krane cho biết công ty này có khối tài sản khổng lồ và sản xuất dầu với chi phí rẻ nhất thế giới.