Nhật Bản quyết tâm cứu ngành điện gió ngoài khơi

15:03 | 28/05/2025

(PetroTimes) - Trước những trì hoãn tốn kém và chi phí ngày càng đội lên, Chính phủ Nhật Bản đang chuẩn bị điều chỉnh một loạt quy định để vực dậy ngành điện gió ngoài khơi – lĩnh vực được xem là trụ cột trong chiến lược năng lượng sạch của quốc gia.

Nhật Bản quyết tâm cứu ngành điện gió ngoài khơi

Một cơ sở điện gió ở Nhật Bản. Ảnh AFP

Hiện tại, Tokyo đang rà soát lại toàn bộ khung pháp lý liên quan đến phát triển điện gió ngoài khơi, trong bối cảnh nhiều dự án bị chậm tiến độ, thậm chí đổ vỡ do không còn khả thi về mặt kinh tế. Dù Nhật Bản đặt mục tiêu đạt 45 gigawatt (GW) công suất điện gió ngoài khơi vào năm 2040, nhưng các đợt đấu thầu gần đây cho thấy hàng loạt dự án gặp trục trặc nghiêm trọng. Một số nhà đầu tư lớn – kể cả các tập đoàn quốc tế – đã tỏ ra dè dặt, thậm chí rút lui khỏi thị trường Nhật vì lo ngại rủi ro và chi phí quá cao.

Nới luật để hút vốn đầu tư

Để xoay chuyển tình thế, Chính phủ Nhật đang tích cực làm việc với các doanh nghiệp trong ngành, nhằm điều chỉnh quy định sao cho thực tế và hấp dẫn hơn. Trong số các biện pháp được đề xuất, đáng chú ý có việc kéo dài thời gian vận hành dự án từ 30 lên 40 năm – giúp nhà đầu tư có thêm thời gian thu hồi vốn, và làm rõ quy định về hoạt động hàng hải nội địa, qua đó mở đường cho việc sử dụng tàu nước ngoài trong khâu xây dựng và vận hành ngoài khơi. Đây là những thay đổi được các nhà phát triển dự án kỳ vọng từ lâu, bởi chúng có thể giúp giảm chi phí và hạn chế rủi ro phát sinh.

Song song đó, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) cũng đang chuẩn bị chuyển đổi cơ chế hỗ trợ giá điện từ hình thức biểu giá FIT (feed-in tariff) sang mô hình FIP (feed-in premium). Với FIP, doanh nghiệp như Mitsubishi sẽ không còn nhận mức giá cố định, mà được hưởng mức doanh thu linh hoạt, điều chỉnh theo biến động của thị trường. Mô hình này đã được thử nghiệm trong các vòng đấu thầu gần đây, và được đánh giá là phù hợp hơn với thực tế hiện nay, nhất là khi nhiều nhà đầu tư đã lỗ nặng với các dự án ban đầu.

Nhiều dự án điện gió ngoài khơi ở Nhật đang gặp khó

Từ khi Nhật Bản tổ chức các vòng đấu thầu điện gió ngoài khơi đầu tiên vào năm 2021, nhiều dự án lớn đã bị đình trệ hoặc chậm tiến độ. Trong số những nhà đầu tư bị ảnh hưởng nặng nhất là Mitsubishi – tập đoàn tham gia tích cực ngay từ giai đoạn đầu. Mitsubishi cho biết đã lỗ hơn 300 triệu USD từ các dự án điện gió ngoài khơi tại Nhật, và hiện đang xem xét lại toàn bộ kế hoạch đầu tư dự kiến triển khai trong giai đoạn 2028–2030, tùy theo các thay đổi pháp lý sắp tới.

Tình hình cũng không mấy khả quan với các nhà đầu tư nước ngoài. Tập đoàn Orsted của Đan Mạch đã rút khỏi thị trường Nhật từ năm ngoái. Shell, theo một số nguồn tin, cũng đã cắt giảm mạnh đội ngũ phụ trách mảng điện gió ngoài khơi tại nước này.

Dù vậy, vẫn còn một số tên tuổi quốc tế như RWE (Đức), Iberdrola (Tây Ban Nha) và BP tiếp tục duy trì sự hiện diện và cam kết đầu tư, bất chấp khó khăn. Tuy nhiên, tiến độ thực tế của các dự án vẫn chậm hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu của Chính phủ Nhật. Các tập đoàn như Equinor (Na Uy) và TotalEnergies (Pháp) hiện vẫn còn hoạt động ở Nhật, nhưng chủ yếu mới chỉ đang trong giai đoạn “thăm dò”, chờ đợi tín hiệu chính sách rõ ràng hơn trước khi đi bước tiếp.

Nguy cơ với an ninh năng lượng nếu điện gió tiếp tục chậm trễ

Việc các dự án điện gió ngoài khơi chậm triển khai không chỉ gây ảnh hưởng tới kế hoạch chuyển dịch năng lượng, mà còn có thể khiến Nhật Bản phải gia tăng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) – một nguồn năng lượng có chi phí cao và dễ biến động. Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) cảnh báo rằng nếu không đạt mục tiêu về năng lượng tái tạo, lượng LNG nhập khẩu có thể tăng hơn 10%, lên khoảng 74 triệu tấn vào năm 2040. Phần tăng thêm này chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu điện đang ngày càng tăng trong các ngành công nghiệp chiến lược như trung tâm dữ liệu và sản xuất chip.

Tuy nhiên, về lâu dài, thị trường điện gió ngoài khơi Nhật Bản vẫn được đánh giá là hấp dẫn. Nếu Chính phủ kịp thời đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp, niềm tin từ các nhà đầu tư quốc tế hoàn toàn có thể được khôi phục. Việc điều chỉnh khung pháp lý nhanh chóng, minh bạch và ổn định sẽ đóng vai trò quyết định trong việc định hình tương lai ngành điện gió ngoài khơi – một yếu tố then chốt với an ninh năng lượng và chiến lược phát triển kinh tế của Nhật Bản.