Các Big Oil phương Tây hưởng lợi gì từ đòn trừng phạt nhằm vào Nga?

22:17 | 04/11/2025

(PetroTimes) - Những tập đoàn dầu khí hàng đầu phương Tây đang thu về khoản lợi nhuận khổng lồ từ làn sóng tấn công - cả quân sự lẫn kinh tế - nhắm vào ngành dầu mỏ Nga. Các diễn biến này đã khiến biên lợi nhuận lọc dầu toàn cầu tăng mạnh, đồng thời làm dịu bớt lo ngại về nguy cơ dư cung trong thời gian tới.

Các Big Oil phương Tây hưởng lợi gì từ cuộc chiến kinh tế leo thang nhằm vào Nga?

(Ảnh minh họa)

Từ tháng 7, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào mạng lưới nhà máy lọc dầu và cảng xuất khẩu lớn của Nga đã khiến nguồn cung nhiên liệu tinh chế, như dầu diesel và dầu nhiên liệu, sụt giảm đáng kể. Theo dữ liệu của Kpler, xuất khẩu sản phẩm tinh chế bằng đường biển của Nga trong tháng 9 giảm 500.000 thùng/ngày so với mức đỉnh năm 2025, chỉ còn khoảng 2 triệu thùng/ngày - mức thấp nhất trong hơn 5 năm qua.

Việc Nga cắt giảm xuất khẩu đã khiến lợi nhuận lọc dầu toàn cầu tăng vọt, mang lại lợi ích lớn cho các tập đoàn năng lượng như Shell, Exxon Mobil, Chevron và TotalEnergies của Pháp - những doanh nghiệp nắm tổng công suất lọc dầu gần 11 triệu thùng/ngày, tương đương hơn 10% công suất toàn cầu.

4 công ty này ghi nhận tổng lợi nhuận từ hoạt động lọc dầu trong quý III tăng 61% so với quý trước, góp phần quan trọng giúp tổng lợi nhuận chung tăng 20%.

Exxon - tập đoàn dầu khí lớn nhất của Mỹ - cho biết lợi nhuận mảng sản phẩm năng lượng tăng hơn 30% so với quý trước, đạt 1,84 tỷ USD, nhờ “biên lợi nhuận lọc dầu cao do nguồn cung bị gián đoạn”.

BP dự kiến công bố kết quả kinh doanh vào thứ Ba, và nhiều khả năng cũng được hưởng lợi từ xu hướng tích cực của thị trường lọc dầu toàn cầu. Chỉ số biên lợi nhuận lọc dầu - thước đo hiệu quả hoạt động của BP - đã tăng lên 15,8 USD/thùng trong quý kết thúc tháng 9, cao hơn 33% so với quý trước, và hiện duy trì ở mức khoảng 15,1 USD/thùng trong quý IV.

Lợi nhuận lọc dầu tăng giúp các doanh nghiệp phần nào bù đắp ảnh hưởng từ giá dầu giảm khi thị trường bước vào giai đoạn dư cung rõ rệt.

Bên cạnh đó, sự biến động mạnh trên thị trường năng lượng do các lệnh trừng phạt của phương Tây và căng thẳng địa chính trị cũng mang lại nguồn thu lớn cho các bộ phận giao dịch của những tập đoàn dầu khí lớn - đặc biệt là Shell, BP và TotalEnergies. Các đơn vị này có thể thu lợi đáng kể bằng cách phản ứng nhanh trước những biến động nhỏ trong cung - cầu.

Shell - nhà giao dịch dầu mỏ lớn nhất thế giới - không công bố chi tiết lợi nhuận mảng này, nhưng cho biết lợi nhuận điều chỉnh của bộ phận hóa chất và sản phẩm đã tăng thêm 706 triệu USD trong quý III so với quý trước, nhờ hoạt động giao dịch sôi động và biên lợi nhuận lọc dầu cao hơn.

Những lệnh cấm mang lại lợi ích

Biên lợi nhuận lọc dầu nhiều khả năng sẽ vẫn duy trì ở mức cao trong thời gian tới, khi các chính phủ phương Tây tiếp tục gia tăng sức ép buộc Moscow chấm dứt chiến sự tại Ukraine.

Tháng 7 vừa qua, Liên minh châu Âu (EU) đã đẩy mạnh “cuộc chiến kinh tế” với Nga, khi công bố kế hoạch cấm nhập khẩu nhiên liệu được khai thác từ dầu thô Nga kể từ tháng 1/2026. Động thái này nhằm bịt lỗ hổng trong các gói trừng phạt trước đây, vốn cho phép các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia khác mua dầu Nga giá rẻ để khai thác dầu diesel và nhiên liệu máy bay, rồi bán ngược lại cho châu Âu.

Lệnh cấm - vừa được EU chính thức phê duyệt đầu tháng này - tiếp tục tạo lợi thế cho các tập đoàn dầu khí phương Tây, khi dầu thô không có nguồn gốc từ Nga, cũng như các sản phẩm tinh chế từ loại dầu không bị trừng phạt, sẽ ngày càng khan hiếm và được ưa chuộng hơn.

Các tập đoàn năng lượng phương Tây còn đón thêm tin vui vào tháng trước, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/10 áp lệnh trừng phạt với hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil. Hai doanh nghiệp này chiếm khoảng 5% nguồn cung dầu thô toàn cầu, với tổng lượng xuất khẩu dầu thô và sản phẩm tinh chế đạt 3,3 triệu thùng/ngày - tương đương một nửa lượng xuất khẩu dầu của Nga.

Các biện pháp trừng phạt mới đã khiến giá dầu và biên lợi nhuận lọc dầu tăng, do các khách hàng mua dầu Nga - đặc biệt ở Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ - phải gấp rút tìm nguồn cung thay thế.

Liệu sự kết hợp giữa các lệnh trừng phạt ngày càng cứng rắn của phương Tây và các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine có thể khiến thị trường dầu tái diễn đợt tăng giá mạnh như năm 2022 - khi Nga mở chiến dịch quân sự và các tập đoàn dầu khí thu lợi kỷ lục?

Có lẽ là không. Thị trường hiện đang được cung ứng dồi dào và có khả năng thích ứng tốt hơn nhiều trước ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt, đặc biệt khi “đội tàu bí mật” - hạm đội tàu chở dầu hoạt động ngoài tầm kiểm soát của phương Tây - ngày càng mở rộng, giúp Nga vẫn duy trì được xuất khẩu dầu ra thị trường quốc tế.

Dù vậy, việc Nga tiếp tục bị nhắm vào ngành dầu khí vẫn là “cơ hội vàng” cho các tập đoàn dầu mỏ phương Tây, vốn hưởng lợi lớn nhờ sản lượng khai thác cao cùng hệ thống lọc dầu và mạng lưới giao dịch toàn cầu rộng khắp.