Canada hóa giải căng thẳng thuế quan với ông Trump như thế nào?

Khi ông Trump tuyên bố áp thêm mức thuế 10% đối với hàng hóa Canada, ông Carney lại khởi hành chuyến công du châu Á đầu tiên trên cương vị Thủ tướng. (Ảnh YouTube)

Cuối tuần qua, khi ông chủ Nhà Trắng tuyên bố áp thêm mức thuế 10% đối với hàng hóa Canada - sau khi nổi giận vì một đoạn quảng cáo chỉ trích từ tỉnh Ontario - ông Carney lại khởi hành chuyến công du châu Á đầu tiên trên cương vị Thủ tướng.

Mục tiêu nhằm hàn gắn quan hệ thương mại và giảm sự phụ thuộc của Canada vào người hàng xóm phía Nam đầy bất ổn.

Trong những ngày qua, Thủ tướng Mark Carney đã tham dự hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại Malaysia, với mục tiêu hoàn tất hiệp định thương mại tự do giữa Canada và khối 11 thành viên này. Điểm dừng tiếp theo của ông là hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc, nơi ông có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Khi Canada đang phải đối mặt với tình trạng mất việc làm do các đòn thuế trừng phạt từ ông Trump, Carney gấp rút xây dựng quan hệ với các cường quốc châu Á nhằm tạo đối trọng kinh tế trước Mỹ - quốc gia hiện mua gần ba phần tư tổng kim ngạch xuất khẩu của Canada. Đây là một bước ngoặt ngoạn mục so với một năm trước, khi quan hệ giữa Canada với Trung Quốc và Ấn Độ rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Tư duy mới này không chỉ giới hạn ở Ottawa, mà còn lan tỏa tới các tòa tháp tài chính ở Toronto, các mỏ dầu cát ở Alberta, và những cảng biển cùng mỏ khoáng sản ở British Columbia.

Giới lãnh đạo doanh nghiệp Canada đang chuyển hướng chú ý sang châu Á, tìm kiếm những con đường mới để vận chuyển nguồn tài nguyên phong phú sang Thái Bình Dương. Họ đặt cược rằng sự hội nhập sâu rộng với khu vực này sẽ giúp giảm thiểu tác động từ thuế quan của Trump, vốn không chỉ gây xáo trộn kinh tế mà còn thổi bùng làn sóng phản đối hàng hóa Mỹ.

“Tốc độ thay đổi thật sự đáng kinh ngạc”, ông Jeff Nankivell, người đứng đầu Quỹ Châu Á - Thái Bình Dương của Canada - một tổ chức bán công do chính phủ hậu thuẫn và mới đây đã mở văn phòng tại Singapore - nhận xét. Trước đó, ông từng là nhà ngoại giao cấp cao của Canada tại Trung Quốc và Hồng Kông.

Theo ông Nankivell, trong khi hầu hết các quốc gia đều tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để đối phó với thuế quan của Mỹ, thì với Canada, đây là một vấn đề mang tính “sống còn”.

Cuộc khảo sát mới đây của Viện Angus Reid cho thấy mối lo ngại về chính sách của Trump đã lan rộng đến mức khiến người dân Canada xem Mỹ là “kẻ thù hoặc mối đe dọa tiềm tàng” nhiều hơn cả Trung Quốc hay Ấn Độ.

Ông Carney đã công khai ý định tái định hướng chiến lược thương mại của đất nước, với kế hoạch tăng gấp đôi lượng xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ trong vòng thập kỷ tới.

Hôm 29/10, ông đã dùng bữa tối cùng lãnh đạo Thái Lan, Việt Nam và nhiều quốc gia khác trong một sự kiện do Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung chủ trì và ngồi đối diện trực tiếp với ông Trump, người trước đó từng tuyên bố không có ý định gặp Thủ tướng Canada trong chuyến công du châu Á này.

Ý định chuyển hướng của Canada sang châu Á đang ngày càng rõ rệt và có ý nghĩa sống còn, tại các trung tâm thương mại ven biển phía Tây, đặc biệt là cảng Prince Rupert ở vùng tây bắc xa xôi, nơi được xem là cửa ngõ đến Thượng Hải nhanh hơn gần ba ngày so với Los Angeles. Thành phố nhỏ chỉ khoảng 12.000 dân này đang trong quá trình mở rộng quy mô hạ tầng kéo dài nhiều năm, bao gồm các cầu đường sắt, bãi xử lý hàng hóa, khu hậu cần và cơ sở xuất khẩu khí propane, sẵn sàng đón đầu làn sóng tập trung thương mại hướng về châu Á.

“Chúng tôi biết rõ rằng ở bên kia đại dương, có vô số khách hàng cho những gì chúng tôi sản xuất tại đây”, Thủ hiến British Columbia, David Eby, phát biểu trong một bài diễn văn hồi tháng 5, trước chuyến công du thương mại của ông tới châu Á. “Tỉnh của chúng tôi sẽ là động lực cho một nước Canada mới, độc lập và ít phụ thuộc vào Mỹ hơn”.

Xoay trục về châu Á

Chỉ mới 12 tháng trước, cựu Thủ tướng Justin Trudeau và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi còn trục xuất các nhà ngoại giao cấp cao của nhau trong bối cảnh quan hệ song phương rơi vào khủng hoảng.

Quan hệ giữa Canada và Trung Quốc có phần căng thẳng hơn kể từ vụ bắt giữ Giám đốc tài chính của Huawei Technologies tại Vancouver năm 2018 theo yêu cầu dẫn độ từ phía Mỹ.

Mark Carney, cựu Thống đốc ngân hàng trung ương, người đã tranh cử Thủ tướng với khẩu hiệu “đưa Canada trở lại quỹ đạo kinh doanh”, đã bắt đầu chiến lược mở rộng sang châu Á từ rất sớm.

Chưa đầy hai tháng sau khi đắc cử vào tháng 4, ông mời Thủ tướng Modi tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 tại Alberta - chuyến thăm Canada đầu tiên của lãnh đạo Ấn Độ trong một thập kỷ gần đây.

Tại hội nghị G7, ông Carney và ông Modi đã đồng ý khôi phục quan hệ ngoại giao chính thức, mở đường cho việc tái khởi động các cuộc đàm phán thương mại đã bị đình trệ lâu nay, trong bối cảnh Ấn Độ cũng đang đối mặt với mức thuế cao từ Mỹ.

Bất chấp việc Canada vẫn áp thuế đối với xe điện và kim loại Trung Quốc, cùng các biện pháp hạn chế đối với những tập đoàn công nghệ như TikTok, ông Carney vẫn đang nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng với Bắc Kinh, quốc gia hiện đánh thuế đáp trả lên hàng nông sản Canada.

Ngoại trưởng Anita Anand đã có chuyến thăm hiếm hoi tới Trung Quốc vào tháng 10, đây cũng là chuyến thăm cấp bộ trưởng thứ ba trong vòng tám năm qua.

Đây là dấu hiệu “hạ nhiệt” nhận được sự hoan nghênh giới doanh nghiệp tư nhân.

“Đội ngũ của chúng tôi tại Trung Quốc chắc sẽ vỗ tay ăn mừng”, bà Kari Yuers, Giám đốc điều hành của Kryton International Inc. - công ty có trụ sở tại Vancouver chuyên cung cấp các giải pháp bảo vệ bê tông, hiện đang hoạt động tại Trung Quốc và Ấn Độ - chia sẻ. Ấn Độ hiện là một trong những thị trường tăng trưởng nhanh nhất của Kryton.

“Chúng tôi đang xem xét việc mở rộng cơ sở hạ tầng và năng lực sản xuất tại Ấn Độ, nên những tín hiệu tích cực như vậy chắc chắn sẽ củng cố niềm tin của chúng tôi khi thực hiện các khoản đầu tư như vậy”, bà nói thêm.

Ngân hàng Hoàng gia Canada cũng đang tìm cách mở rộng hoạt động tại khu vực châu Á, Giám đốc điều hành Dave McKay cho biết trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 9. Ông nói thêm rằng Canada sẽ đẩy mạnh tìm kiếm các đối tác năng lượng mới tại châu Á, đồng thời phát triển năng lực sản xuất trong khu vực.

“Đây là một phần quan trọng trong chiến lược của Thủ tướng”, ông McKay nhận định. “Vì vậy, điều này sẽ trở thành yếu tố trọng tâm trong kế hoạch đầu tư của chúng tôi - đầu tư vào châu Á và tăng cường kết nối giữa Canada và khu vực này”.

Trong ba tháng qua, ông Carney đã ký một thỏa thuận thương mại với Indonesia, xúc tiến các dự án mở rộng xuất khẩu khí đốt của Canada sang châu Á, và chọn một công ty Hàn Quốc vào danh sách rút gọn trong cuộc đấu thầu xây dựng hạm đội tàu ngầm trị giá hàng chục tỷ đô la.

Doanh nghiệp và nhà đầu tư Mỹ âm thầm nhắm tới dầu khí Canada

Tham vọng LNG của Canada đe dọa vị thế Mỹ

Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu dầu từ Canada

Anh Thư

AFP