COP30 đã đạt được những gì?

21:20 | 25/11/2025

(PetroTimes) - Hội nghị Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP30), bế mạc vào thứ Bảy (22/11) tại Belem (Brazil), đã khép lại với việc thông qua hàng loạt văn kiện mang tính đồng thuận giữa các quốc gia, đồng thời kèm theo nhiều cam kết tự nguyện nằm ngoài khuôn khổ đàm phán chính thức.

COP30 đã thông qua việc khởi động một “sáng kiến tự nguyện” dành cho các quốc gia mong muốn hợp tác chặt chẽ hơn trong việc cắt giảm khí thải để giữ mức tăng nhiệt toàn cầu dưới 1,5°C so với thế kỷ 19. (Ảnh: AFP)

Những kết quả đáng chú ý nhất - trong đó ba nội dung then chốt và cũng nhạy cảm nhất - được gói gọn trong tài liệu gọi là “văn bản mutirão”. Tên văn bản lấy từ tiếng Tupi-Guarani, nghĩa là “nỗ lực tập thể”, phản ánh tinh thần đàm phán mà chủ nhà Brazil muốn thúc đẩy tại kỳ COP lần này.

Những nỗ lực “tự nguyện” nhằm từ bỏ nhiên liệu hóa thạch

Sáng kiến này phải “tính đến” cam kết đã được thông qua tại COP28 năm 2023 về việc từ bỏ dần năng lượng hóa thạch, dù văn bản hiện tại không trực tiếp sử dụng cụm từ nhạy cảm này - điều mà nhiều nước lo ngại có thể khiến tiến trình đàm phán đổ vỡ. Một báo cáo đánh giá các nỗ lực này, bao gồm hai “phiên cung cấp thông tin” vào tháng 6 và tháng 11 năm 2026, sẽ được trình lên tại COP31.

Bất chấp áp lực mạnh mẽ từ hơn 80 quốc gia châu Âu, Mỹ Latinh và các quốc đảo, hội nghị không thông qua được một “lộ trình” rõ ràng để loại bỏ năng lượng hóa thạch.

Đáp lại, Chủ tịch COP30, ông André Corrêa do Lago, đã tuyên bố ý định tự mình khởi động một lộ trình về chủ đề này, cũng như một lộ trình khác về chống phá rừng, dành cho những quốc gia tự nguyện tham gia. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng đây không phải là một quyết định chung của toàn thể các nước tại COP.

Tăng gấp ba hỗ trợ cho thích ứng khí hậu

Văn bản mutirão kêu gọi các nước thực hiện “nỗ lực nhằm ít nhất tăng gấp ba” khoản hỗ trợ tài chính dành cho thích ứng với biến đổi khí hậu cho các quốc gia đang phát triển vào năm 2035. Điều này có thể tương ứng với mục tiêu 120 tỷ USD mỗi năm, nhưng “vẫn có sự mơ hồ về năm làm mốc tính toán”, theo nhận xét của Joe Thwaites, chuyên gia thuộc Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC).

Khoản tài chính này được dùng cho các biện pháp như: nâng cao mặt đường, gia cố các công trình để chống bão, chuẩn bị ngành nông nghiệp đối phó với hạn hán…

Tuy nhiên, các nước phát triển không cam kết tăng tổng quy mô tài chính khí hậu của mình - vốn được ấn định ở mức 300 tỷ USD mỗi năm vào năm 2035. Điều đó có nghĩa là mọi nỗ lực tăng chi cho thích ứng khí hậu phải nằm trong khuôn khổ ngân sách này, còn phần tài trợ còn lại chủ yếu là các khoản cho vay nhằm giảm phát thải khí nhà kính, chẳng hạn như đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Những căng thẳng thương mại trong quá trình chuyển đổi

Lần đầu tiên, các căng thẳng thương mại toàn cầu sẽ trở thành chủ đề của một “đối thoại” kéo dài ba năm trong khuôn khổ các cuộc đàm phán khí hậu.

Điểm mới này chính là chiến thắng mang tính chính trị mà Trung Quốc muốn đạt được, khi nước này từ lâu đã cùng với các quốc gia mới nổi khác là các nước xuất khẩu - trong đó có Ấn Độ - tìm cách thách thức các rào cản thương mại liên quan đến môi trường tại các kỳ COP, đặc biệt là cơ chế điều chỉnh khí thải carbon qua biên giới của Liên minh châu Âu (thuế carbon biên giới).

Quỹ dành cho rừng

Ngoài các quyết định chính thức của COP, Brazil đã ra mắt một loại quỹ mới nhằm bảo vệ rừng: quỹ này sẽ được đầu tư vào thị trường tài chính, và lợi nhuận thu được sẽ dùng để trả cho các bên đóng góp và các nước đang phát triển, dựa trên số hecta rừng được bảo vệ thực tế.

Quỹ đã huy động được khoảng 5,5 tỷ USD cam kết đóng góp ban đầu, được giải ngân trong những năm tới, với các điều kiện khác nhau tùy theo từng quốc gia: Brazil (1 tỷ USD ), Na Uy (3 tỷ USD), Đức (1 tỷ euro), Indonesia (1 tỷ USD), Pháp (tối đa 500 triệu euro), Bồ Đào Nha (1 triệu euro). Về lâu dài, Brazil đặt mục tiêu huy động 125 tỷ USD.

Khí mê-tan, nhiên liệu bền vững, than đá

Nhiều cam kết tự nguyện của các quốc gia đã được đưa ra liên quan đến khí mê-tan - loại khí gây hiệu ứng nhà kính quan trọng thứ hai sau CO₂; liên quan đến việc tăng gấp bốn lần các loại “nhiên liệu bền vững”, cũng như than đá, với việc Hàn Quốc tuyên bố loại bỏ dần than trong các nhà máy điện của mình.