Cổ phiếu lĩnh vực năng lượng: Đã đến thời điểm xuống tiền đầu tư?

Giới thiệu: U.S. Wealth Management là một biểu tượng (logo) tiếp thị của Ngân hàng Hoa Kỳ (U.S. Bank-USB). Thông tin được cung cấp thể hiện quan điểm của USB song không nhằm mục đích dự báo về các sự kiện trong tương lai hoặc đảm bảo về kết quả trong tương lai cũng như không nhằm mục đích cung cấp lời khuyên đầu tư cụ thể.

Trong phạm vi của bài viết này, xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc những nội dung chính liên quan để tham khảo.

Bài học chính

Kết thúc một năm lợi nhuận âm vào năm 2023, cổ phiếu lĩnh vực năng lượng dự báo sẽ có khởi đầu tốt hơn trong năm 2024. Mặc dù chỉ kém thị trường chứng khoán rộng lớn hơn một chút so với thời điểm hiện tại song lĩnh vực ngành năng lượng lại đang tạo ra mức tăng trưởng khả quan từ đầu năm 2024 đến nay. Giá năng lượng hiện vẫn là một tình trạng đan xen, với giá dầu tăng trong khi giá khí đốt tự nhiên của Hoa Kỳ lại giảm.

Cổ phiếu lĩnh vực năng lượng được coi như là đại diện cho một trong những lĩnh vực công nghiệp dễ biến động hơn của thị trường chứng khoán, đã có dấu hiệu phục hồi vào đầu năm 2024 sau khi hoạt động kém sắc hơn đáng kể so với thị trường chứng khoán rộng lớn hơn trong năm 2023. Cổ phiếu lĩnh vực năng lượng giảm 1,33% trong năm kết thúc vào tháng 12/2023, trong khi Chỉ số S&P 500 tăng điểm 26% so với cùng kỳ năm trước đó. Trong hơn 2 tháng đầu năm 2024, cổ phiếu lĩnh vực năng lượng thuộc Chỉ số S&P 500 đã tăng 6,39%, kém hơn một chút so với mức lợi nhuận chung của Chỉ số S&P 500 là 7,61%. Hiệu suất lợi nhuận cổ phiếu lĩnh vực năng lượng tăng lên khi lạm phát dường như đang có chiều hướng giảm xuống cũng như giá dầu thô và khí đốt tự nhiên cũng giảm đáng kể. Ngược lại với lợi nhuận của năm 2023 và tính đến thời điểm hiện tại của năm 2024, lĩnh vực năng lượng đã tăng 65,72% vào năm 2022 và 54,64% vào năm 2021.

Cổ phiếu lĩnh vực năng lượng phản ứng đối với xu hướng giá cả

Kể từ khi giá năng lượng đạt đỉnh vào năm 2022, nhìn chung chúng đã có xu hướng giảm. Sự phát triển như vậy với xu hướng được phản ánh trong hiệu suất lợi nhuận cổ phiếu lĩnh vực năng lượng. Sự gia tăng cổ phiếu lĩnh vực năng lượng trong giai đoạn 2021-2022 xảy ra vào thời điểm giá dầu có xu hướng cao hơn nhiều, đạt đỉnh hơn 120 USD/thùng vào năm 2022. Tuy nhiên, vào năm 2023, giá dầu ổn định ở mức thấp hơn và cổ phiếu lĩnh vực năng lượng cũng giảm theo đó. Ngày nay, giá của nhiều sản phẩm năng lượng khác nhau cũng đã giảm đáng kể so với mức đỉnh năm 2022.

Triển vọng của lĩnh vực năng lượng sẽ như thế nào trong thời gian còn lại của năm 2024 và xa hơn thế nữa? Các nhà đầu tư nên nhìn nhận cơ hội như thế nào trong phân khúc thị trường chuyên biệt này, đại diện cho một phần quan trọng của nền kinh tế toàn cầu?

Hồ sơ chuyển đổi năng lượng trên thị trường chứng khoán

Thị trường năng lượng đang trải qua quá trình chuyển đổi. Vào những năm 70, khi giá dầu lần đầu tiên bắt đầu tăng vọt sau lệnh cấm vận dầu mỏ của Ả rập Xê-út và nhiều cuộc xung đột diễn ra ở khu vực Trung Đông, lĩnh vực năng lượng đã chiếm khoảng 15% thị trường chứng khoán Hoa Kỳ rộng lớn hơn. Ngày nay, lĩnh vực năng lượng chỉ chiếm chưa đến 4% của Chỉ số S&P 500 được coi là chỉ số đại diện cho thị trường chứng khoán Hoa Kỳ, phần nào phản ánh sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ông Rob Haworth, Giám đốc chiến lược đầu tư cấp cao tại U.S. Bank Wealth Management thì cho biết: “Hiện những con số đó có thể cho thấy đây là một lĩnh vực công nghiệp đang suy thoái song trên thực tế, mức tiêu thụ năng lượng đã tăng lên kể từ những năm 70 và vai trò quan trọng của năng lượng trong nền kinh tế rộng lớn hơn không hề suy giảm. Từ quan điểm thu nhập (lợi nhuận), cổ phiếu lĩnh vực năng lượng đóng vai trò nổi bật hơn trong Chỉ số S&P 500 với ước tính có tới gần 10% thu nhập của chỉ số này là được tạo ra từ các cổ phiếu lĩnh vực năng lượng. Trong khi ngày càng nhiều công ty tập trung vào các dự án năng lượng tái tạo, cơ hội đầu tư chính trong lĩnh vực năng lượng ngày nay lại thuộc về những người chơi tham gia truyền thống nhiều hơn như là các công ty dầu mỏ và khí đốt tự nhiên.

Tiêu thụ dầu thế giới tiếp tục có xu hướng đứng ở mức cao hơn ngoại trừ sự sụt giảm đáng chú ý vào năm 2020 do nền kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại do cuộc khủng hoảng đại dịch COVID-19.

Mặc dù hiệu suất của cổ phiếu lĩnh vực năng lượng phần nào gắn liền với diễn tiến của giá dầu toàn cầu song kết quả kinh doanh cuối cùng của các công ty dầu khí có thể duy trì ngay cả khi giá dầu không giảm. Giá cả có tác động lớn đến các công ty tìm kiếm thăm dò, khai thác và sản xuất dầu. Tuy vậy, các nhà máy hóa lọc dầu lại đang kiếm bội tiền từ sự chênh lệch giữa giá dầu và giá xăng. Trong khi đó, thu nhập của công ty lưu trữ và vận chuyển dầu khí lại bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi khối lượng và dòng năng lượng. Theo ước tính, có khoảng 1/3 lĩnh vực năng lượng thuộc Chỉ số S&P 500, trong đó bao gồm các công ty khí đốt tự nhiên-một thị trường mà giá cả thường biến động độc lập với xu hướng giá dầu. Giá khí đốt tự nhiên được thúc đẩy nhiều hơn bởi cung và cầu trong nước hơn là xu hướng thị trường toàn cầu”.

Sự chuyển đổi chậm trong lĩnh vực năng lượng

Hiện các nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là gió và mặt trời, đang dần có chỗ đứng trong sản xuất năng lượng của thế giới song vai trò này ngày nay vẫn còn ở mức khá khiêm tốn. Ví dụ như ở Hoa Kỳ, tính đến năm 2022 (dữ liệu được công bố gần đây nhất), chỉ có khoảng 21% sản lượng điện đến từ các nguồn tái tạo (bao gồm năng lượng gió, mặt trời và thủy điện), trong đó hơn 60% sản lượng điện vẫn có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch (chủ yếu khí đốt tự nhiên và than đá).

Trên cơ sở bình diện toàn cầu, năng lượng tái tạo chiếm chưa đến 15% tổng sản lượng điện. Ông Haworth cho biết thêm: “Các lựa chọn thay thế như gió và mặt trời không phải là một yếu tố trong chỉ số năng lượng (energy index) của Chỉ số S&P 500 cho đến thời điểm này. Trong một số trường hợp, năng lượng gió và mặt trời có thể được đại diện ở các lĩnh vực khác của thị trường, chẳng hạn như tiện ích hoặc công nghệ thông tin”.

Hiện nhiều nỗ lực cũng đang được tiến hành nhằm cắt giảm phát thải khí nhà kính GHG bằng phương cách chuyển đổi xe ô-tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch (ICE) sang xe điện (EV) song quá trình chuyển đổi diễn ra chậm. Hiện tại, xe điện EV chỉ chiếm chưa đến 10% thị trường ô-tô toàn quốc ở Hoa Kỳ. Ông Haworth cho biết tiếp: “Ngay cả khi thế giới đang nỗ lực chuyển sang sử dụng nhiều xe điện EV hơn thì nhu cầu về dầu vẫn sẽ là một yếu tố trong tương lai. Ví dụ như các dạng năng lượng truyền thống vẫn rất cần thiết để cung cấp năng lượng cho các hoạt động khai thác khoáng sản cần thiết để sản xuất pin dùng trong xe điện EV. Đối với các mục đích sử dụng trong lĩnh vực công nghiệp khác cũng yêu cầu nhiên liệu hóa thạch để tạo ra đủ năng lượng đáp ứng nhu cầu của họ. Trong khi ngày càng có nhiều công ty tập trung vào phát triển các dự án năng lượng tái tạo thì cơ hội đầu tư chính trong lĩnh vực năng lượng ngày nay lại vẫn thuộc về những những người chơi tham gia truyền thống hơn như các công ty dầu và khí đốt tự nhiên”.

Xu hướng gần đây gây thêm áp lực lên lượng dầu tồn kho

Hiện việc giá dầu giảm đã góp phần làm cho lĩnh vực năng lượng hoạt động kém hiệu quả vào năm 2023. Một thùng dầu thô đã có giá giao dịch ở mức 80 USD vào đầu năm 2023, giảm đáng kể so với mức giá cao nhất hơn 120 USD/thùng dầu vào năm 2022. Đến tháng 1/2024, giá dao động gần mức 70 USD/thùng dầu. Giá dầu đã quay trở lại gần mức 80 USD/thùng vào đầu tháng 3/2024. Ông Haworth cho biết thêm: “Giá dầu đang có xu hướng cao hơn một chút trong năm 2024 song nhìn chung, đây là một sự khởi đầu khá êm ả trong năm”.

Sự suy đoán nảy sinh khi cho rằng giá năng lượng có thể tăng trở lại khi vào cuối năm 2023, phiến quân Houthi Yemen bắt đầu tấn công các tàu biển chuyển chở hàng hóa trên Biển Đỏ. Các tàu chở hàng chở dầu thô là mục tiêu thường xuyên, khiến một số chủ hàng và chủ tàu buộc phải chuyển hướng hải trình đi qua các tuyến đường hàng hải kéo dài hơn nhiều. Tuy nhiên, tác động tổng thể của các cuộc tấn công trên dường như bị hạn chế. Ông Haworth cho biết tiếp: “Sự gián đoạn nguồn cung cho đến thời điểm này là không đáng kể và nhu cầu dầu vẫn tương đối yếu, điều này thường xảy ra trong những tháng mùa đông”.

Trong khi trước đây Hoa Kỳ có vẻ rất dễ bị tổn thương hơn trước những biến động địa chính trị, đặc biệt là ở khu vực Trung Đông giàu dầu mỏ, thì hiện tại điều đó ít xảy ra hơn là bởi vì Hoa Kỳ không còn là nước nhập khẩu ròng dầu và các sản phẩm dầu mỏ khác.

Cân nhắc đầu tư vào thị trường năng lượng ngày nay

Hiện dòng tiền đầu tư vào lĩnh vực năng lượng ngày nay chủ yếu hướng tới các công ty truyền thống hơn khi họ tham gia hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp như dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Mặc dù giá cả của các nguồn tài nguyên như dầu và khí đốt có thể tác động đến kết quả kinh doanh của công ty và hiệu quả lợi nhuận của cổ phiếu song ông Haworth nhấn mạnh rằng cơ hội có thể được tìm thấy ngay cả trong một thị trường có giá cả ổn định hơn. Hiện nhiều công ty thăm dò và sản xuất dầu khí tại những mỏ giếng dầu có trữ lượng năng suất khá hiệu quả, điều này có thể tạo ra tỷ suất lợi nhuận vững chắc. Nhiều công ty dầu khí hiện nay có xu hướng hoàn trả vốn đầu tư cho các cổ đông dưới hình thức trả cổ tức nên cổ phiếu của họ trên thị trường chứng khoán là cơ hội cho các nhà đầu tư định hướng thu nhập.

Ngoài ra, các cơ hội đầu tư khác cũng có thể được tìm thấy trong lĩnh vực năng lượng trung nguồn liên quan đến việc vận chuyển dầu thô hoặc các sản phẩm dầu mỏ tinh chế. Lĩnh vực này ít phụ thuộc vào giá cả năng lượng hơn là vào dòng dầu. Các công ty trung nguồn hiện có xu hướng trả cổ tức khá hấp dẫn. Tuy nhiên, quá trình đầu tư có thể phức tạp hơn vì đôi khi nó đòi hỏi phải đầu tư vào các công ty hợp danh hữu hạn khi mà họ yêu cầu phát hành biểu mẫu K-1 cho các nhà đầu tư với mục đích báo cáo thuế, điều này có thể làm phức tạp thêm quá trình khai thuế của các nhà đầu tư.

Các khoản đầu tư thay thế khác, chẳng hạn như năng lượng tái tạo như gió và mặt trời, ít được nhìn thấy hơn trên thị trường đầu tư. Các công ty tiện ích nhấn mạnh vào các nguồn năng lượng tái tạo đem đến một cơ hội để theo đuổi một phần của thị trường này. Một số nhà sản xuất thiết bị gió hoặc mặt trời cũng đem đến cơ hội song chúng bị hạn chế hơn nhiều so với các công ty năng lượng truyền thống, lâu đời hơn.

Cổ phiếu lĩnh vực năng lượng sẽ đóng vai trò khiêm tốn đối với những người đầu tư vào quỹ chỉ số hoặc quỹ hoán đổi danh mục là một quỹ đầu tư mô phỏng biến động của chỉ số chứng khoán hoặc trái phiếu (exchange traded fund-ETF) khi quỹ này mô phỏng Chỉ số S&P 500. Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng nên cân nhắc việc tham khảo ý kiến ​​của giới chuyên gia tài chính để xác định xem liệu các khoản đầu tư nhắm mục tiêu nhiều hơn vào lĩnh vực năng lượng có thể giúp các nhà đầu tư đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn./.

Tuấn Hùng

US Bank