Vì sao dầu mỏ trở thành trọng tâm trong các lệnh trừng phạt Venezuela của Mỹ?
 |
| (Ảnh minh họa) |
Nhà Trắng cho biết các biện pháp này nhằm phục vụ những mục tiêu rộng hơn, như phòng chống buôn lậu ma túy và các hoạt động bất hợp pháp xuyên quốc gia. Tuy nhiên, các diễn biến thực tế cho thấy xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela là lĩnh vực chịu tác động trực tiếp và rõ rệt nhất.
Trong thời gian qua, các hành động của Mỹ chủ yếu hướng tới việc làm gián đoạn dòng tiền từ dầu mỏ - trụ cột của nền kinh tế Venezuela.
Mỹ tiếp cận vấn đề xuất khẩu dầu của Venezuela ra sao?
Bước đi đáng chú ý gần đây là tuyên bố của ông Trump về việc áp dụng một biện pháp phong tỏa đối với các tàu chở dầu bị trừng phạt ra vào Venezuela. Theo giới quan sát, đây là động thái cứng rắn nhất từ trước đến nay nhằm hạn chế khả năng xuất khẩu dầu của quốc gia Nam Mỹ này.
Tuyên bố được đưa ra sau khi Mỹ thu giữ một tàu chở dầu thuộc diện trừng phạt ngoài khơi Venezuela. Dù chưa có thông tin chi tiết về cách thức triển khai, động thái này đã tạo ra tác động tức thời đối với hoạt động vận tải biển. Nhiều tàu đang chở dầu thô của Venezuela đã tạm dừng di chuyển và neo đậu trong khu vực, thay vì tiếp tục hành trình.
Song song với đó, Mỹ gia tăng hiện diện quân sự tại khu vực, bao gồm việc triển khai thêm binh sĩ và tàu hải quân. Tuy nhiên, hiện chưa có thông tin chính thức về lực lượng cụ thể sẽ tham gia thực thi các hoạt động trên biển.
Phía Venezuela phản ứng bằng cách bác bỏ tuyên bố của Washington, cho rằng đây là những phát ngôn và hành động gây sức ép, đồng thời khẳng định lập trường phản đối các biện pháp mà họ coi là mang tính đơn phương.
Thị trường dầu mỏ phản ứng ra sao?
Nguy cơ gián đoạn nguồn cung từ Venezuela đã nhanh chóng tác động tới thị trường dầu mỏ toàn cầu. Trong phiên giao dịch châu Á, giá dầu Brent và dầu WTI của Mỹ đều tăng hơn 1%, đảo chiều so với phiên trước đó.
Theo giới giao dịch, mức tăng này phản ánh lo ngại rằng xuất khẩu dầu của Venezuela có thể bị thu hẹp nếu các biện pháp được thực thi trên thực tế. Tuy vậy, thị trường vẫn duy trì tâm lý thận trọng, do chưa rõ phạm vi áp dụng sẽ chỉ giới hạn ở các tàu đã bị trừng phạt hay có thể mở rộng hơn.
Hiện nay, thị trường dầu mỏ toàn cầu vẫn trong trạng thái nguồn cung tương đối dồi dào, với lượng lớn dầu thô được lưu trữ trên các tàu ngoài khơi, đặc biệt tại châu Á. Theo các nhà phân tích, yếu tố dư cung này đang hạn chế đà tăng giá trong ngắn hạn.
Dù vậy, nếu tình trạng gián đoạn kéo dài, nguồn cung toàn cầu có thể chịu ảnh hưởng đáng kể, trong bối cảnh sản lượng xuất khẩu của Venezuela - ước tính gần 1 triệu thùng mỗi ngày - có nguy cơ bị thu hẹp trong thời gian dài.
Các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Venezuela được tăng cường ra sao?
Thông báo phong tỏa gần đây của Mỹ được xem là bước tiếp theo trong chuỗi biện pháp đã được triển khai trong nhiều năm nhằm vào ngành năng lượng Venezuela, bắt đầu từ các lệnh trừng phạt áp đặt từ năm 2019.
Kể từ thời điểm đó, hoạt động mua bán và vận chuyển dầu thô của Venezuela gặp nhiều hạn chế. Các nhà giao dịch và nhà máy lọc dầu có nhu cầu tiếp cận nguồn dầu này phải sử dụng những phương thức vận tải phức tạp để giảm rủi ro bị phát hiện. Một số tàu thường hạn chế phát tín hiệu định vị hoặc thay đổi hành trình, trong đó có những tàu từng nằm trong diện trừng phạt của Mỹ, do liên quan đến hoạt động vận chuyển dầu từ các quốc gia khác cũng chịu chế tài.
Theo dữ liệu của TankerTrackers.com, trong số khoảng 80 tàu xuất hiện hoặc hoạt động gần vùng biển Venezuela trong tuần trước, hơn 30 tàu đã nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ. Một số tàu khác vẫn tham gia vận chuyển dầu thô Venezuela, nhưng chưa bị áp dụng biện pháp chế tài, chủ yếu nhờ các giấy phép đặc biệt cho phép khai thác và xuất khẩu dầu trong phạm vi nhất định.
Tập đoàn năng lượng Mỹ Chevron hiện vẫn duy trì hoạt động tại Venezuela theo cơ chế miễn trừ riêng, sử dụng các tàu đã được phía Mỹ phê duyệt. Tuy nhiên, tổng lượng dầu xuất khẩu của Venezuela đã giảm sau vụ Mỹ thu giữ một tàu chở dầu gần đây. Hoạt động của ngành dầu khí nước này cũng gặp thêm khó khăn khi hệ thống hành chính của công ty dầu khí quốc doanh PDVSA bị gián đoạn do sự cố kỹ thuật.
Giới chức Mỹ cho biết khả năng tiếp tục áp dụng trừng phạt đối với tàu chở dầu vẫn đang được xem xét. Trong một số trường hợp trước đây, Washington dựa trên việc các tàu từng tham gia vận chuyển dầu từ những quốc gia khác đang chịu lệnh trừng phạt để làm cơ sở pháp lý cho hành động của mình.
Trữ lượng dầu mỏ của Venezuela
Venezuela hiện sở hữu trữ lượng dầu đã được chứng minh lớn nhất thế giới, ước tính hơn 300 tỷ thùng, chiếm khoảng 17% tổng trữ lượng toàn cầu. Tuy nhiên, sản lượng và hiệu quả khai thác của ngành dầu khí nước này thấp hơn đáng kể so với tiềm năng, do nhiều năm thiếu đầu tư, ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt và hạn chế trong việc tiếp cận thiết bị, công nghệ và phụ tùng.
Chính phủ Venezuela cho rằng các biện pháp gây sức ép từ Mỹ liên quan trực tiếp tới vấn đề tài nguyên năng lượng, đồng thời khẳng định lập trường bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia. Trong khi đó, phía Mỹ nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu của các biện pháp trừng phạt là tạo sức ép chính trị và kinh tế đối với chính quyền Caracas, trong khuôn khổ chính sách đối ngoại của Washington tại khu vực.
Trung Quốc gắn bó với dầu mỏ Venezuela như thế nào?
Trung Quốc hiện là thị trường tiêu thụ dầu thô lớn nhất của Venezuela, chiếm khoảng 80% tổng lượng dầu xuất khẩu của nước này. Trong nhiều năm, phần lớn dầu bán sang Trung Quốc được sử dụng để thanh toán các khoản vay mà Venezuela nhận từ các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc.
Đến năm 2020, dư nợ của Venezuela đối với Trung Quốc ước khoảng 19 tỷ USD. Sau thời điểm đó, hoạt động cho vay mới giảm dần, trong bối cảnh Caracas gặp khó khăn trong việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn.
Nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất trong ngành dầu khí Venezuela là Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC), đơn vị tham gia các liên doanh khai thác cùng công ty dầu khí quốc doanh PDVSA. Tuy nhiên, theo New York Times, từ năm 2019, CNPC đã điều chỉnh mức độ tham gia theo hướng thận trọng hơn nhằm hạn chế rủi ro liên quan đến các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Gần đây, China Concord Resources Corporation, một doanh nghiệp tư nhân của Trung Quốc, đã ký thỏa thuận kéo dài 20 năm với PDVSA, theo đó cam kết đầu tư hơn 1 tỷ USD để phát triển một số mỏ dầu tại Venezuela.
Tháng 4 vừa qua, Phó Tổng thống Venezuela Delcy Rodríguez thăm Bắc Kinh và kêu gọi Trung Quốc tăng cường đầu tư vào lĩnh vực năng lượng, cũng như mở rộng nhập khẩu dầu thô. Đối với chính quyền Tổng thống Nicolás Maduro, quan hệ hợp tác với Trung Quốc được xem là yếu tố quan trọng giúp duy trì hoạt động kinh tế trong bối cảnh gặp nhiều sức ép từ bên ngoài.
Cách tiếp cận của phe đối lập Venezuela đối với Mỹ
Trong khi chính quyền Tổng thống Maduro coi dầu mỏ là một trụ cột chiến lược, phe đối lập Venezuela lại nhấn mạnh khía cạnh kinh tế và đầu tư, đặc biệt là khả năng thu hút doanh nghiệp Mỹ. Bà María Corina Machado, một trong những lãnh đạo đối lập, đã tăng cường tiếp xúc với giới chính trị và doanh nghiệp tại Mỹ.
Phát biểu qua hình thức trực tuyến tại một hội nghị doanh nghiệp ở Miami, với sự tham dự của nhiều chính trị gia và doanh nhân Mỹ, trong đó có ông Donald Trump, bà Machado nhấn mạnh tiềm năng kinh tế của Venezuela và cho rằng đây là một cơ hội đầu tư quy mô lớn.
Bà cho biết, trong kịch bản thay đổi chính quyền, ngành năng lượng Venezuela có thể được mở cửa rộng rãi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước, bao gồm các lĩnh vực từ khai thác đến chế biến và phân phối. Bà cũng nhiều lần đề cập tới tiềm năng tài nguyên của Venezuela như dầu mỏ, khí đốt, khoáng sản và hạ tầng năng lượng.
Trong thời gian qua, các quan chức Mỹ đã có những cuộc tiếp xúc với đại diện phe đối lập Venezuela, đồng thời vẫn duy trì các kênh trao đổi riêng với chính quyền ông Maduro, trong đó vấn đề dầu mỏ là một nội dung trọng tâm.
Chính sách của ông Trump đối với chính quyền Tổng thống Maduro
Dưới thời ông Donald Trump, Mỹ triển khai nhiều biện pháp gây sức ép đối với chính quyền Tổng thống Nicolás Maduro, bao gồm các hoạt động trên biển và tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực. Một số tuyên bố từ phía Mỹ cũng đề cập khả năng mở rộng các biện pháp này trong tương lai.
Theo các nguồn tin truyền thông, chính quyền Mỹ khi đó cho phép tiến hành một số hoạt động bí mật và không loại trừ các kịch bản can dự sâu hơn nhằm gia tăng sức ép chính trị đối với Caracas. Lập trường cứng rắn này được một số quan chức Nhà Trắng khẳng định trong các cuộc phỏng vấn với báo chí.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và cựu quan chức Mỹ cảnh báo rằng bất kỳ kịch bản thay đổi chính quyền nào thông qua biện pháp mạnh đều tiềm ẩn rủi ro gây bất ổn kéo dài cho Venezuela. Các đánh giá nội bộ của Mỹ trong những năm trước đó cho rằng hậu quả của một sự can thiệp như vậy có thể phức tạp và khó kiểm soát.
Ngay cả trong trường hợp cục diện chính trị Venezuela thay đổi, theo New York Times, vẫn chưa có cơ sở rõ ràng cho thấy các công ty Mỹ có thể nhanh chóng khai thác hiệu quả trữ lượng dầu của nước này. Thực tế tại một số quốc gia từng trải qua xung đột cho thấy các dự án năng lượng quy mô lớn thường bị chậm trễ, trong khi các doanh nghiệp từ những quốc gia khác, trong đó có Trung Quốc, lại duy trì được sự hiện diện trong môi trường nhiều rủi ro.
Nh.Thạch
AFP
