Khủng hoảng năng lượng tại châu Âu có thể biến thành khủng hoảng lương thực

Các nhà sản xuất phân bón cũng đang đóng cửa các nhà máy của họ. Và nhập khẩu phân bón giảm vì các nhà cung cấp phân bón lớn nhất cho châu Âu là Nga và Belarus, hiện đang bị trừng phạt.

Cả hai quốc gia đã trả đũa các biện pháp trừng phạt bằng cách cắt xuất khẩu phân bón sang châu Âu.

Nga chiếm 45% nguồn cung amoniac nitrat toàn cầu, theo số liệu từ Viện Chính sách Nông nghiệp và Thương mại do FT trích dẫn. Ngoài ra, Nga cũng chiếm 18% nguồn cung kali - muối chứa kali là một trong những thành phần chính của phân bón và 14% xuất khẩu phốt phát.

Belarus cũng là nước xuất khẩu phân bón lớn, đặc biệt là kali. Nhưng Belarus đã bị EU trừng phạt kể từ năm 2021 về các cáo buộc nhân quyền và không giống như Nga, nước này đã chứng kiến ​​ngành phân bón của mình trở thành mục tiêu của các lệnh trừng phạt.

Giống như khí đốt, EU đã bắt đầu tìm kiếm nguồn cung cấp phân bón thay thế. Ma-rốc là một lựa chọn, Euractiv đã báo cáo vào đầu tháng này, bởi quốc gia Bắc Phi đã cung cấp khoảng 40% lượng phốt phát của châu Âu. Con số này thậm chí có thể tăng lên đáng kể.

Trung Á là một lựa chọn khác, cụ thể hơn là Uzbekistan. Hiện tại, Uzbekistan xuất khẩu phân bón chủ yếu sang châu Á và một số nước Trung Đông, nhưng điều này có thể thay đổi sau cuộc họp cấp bộ trưởng EU-Trung Á tại Uzbekistan. Vì vậy, một mặt, sản xuất phân bón địa phương đã bị suy giảm do chi phí năng lượng cao ngất ngưởng. Mặt khác, các biện pháp trừng phạt đã gây ra phản ứng từ Nga mà có lẽ không được mong đợi. Xuất khẩu bị cắt giảm, khiến châu Âu phụ thuộc vào nhập khẩu dễ bị tổn thương trước những cú sốc lương thực, đồng thời phơi bày sự phụ thuộc nguy hiểm khác.

Dường như không có giải pháp ngay lập tức cho vấn đề và có thể sẽ không có trong một thời gian. Ngay cả khi châu Âu tìm thấy đủ nguồn thay thế cho tất cả lượng phân bón nhập khẩu của Nga và Belarus, hóa đơn của họ sẽ phình to theo cách tương tự như hóa đơn khí đốt khi họ chuyển từ khí đốt qua đường ống của Nga sang LNG. Và điều này sẽ thúc đẩy lạm phát.

Viện Chính sách Nông nghiệp và Thương mại (IATP), một tổ chức ủng hộ canh tác bền vững, đã cảnh báo trong một báo cáo gần đây rằng thế giới đang "nghiện" phân bón hóa học. Báo cáo cũng cho biết phân bón đang trở nên khá đắt đỏ.

"Các quốc gia G20 đã trả gần gấp đôi số tiền nhập khẩu phân bón vào năm 2021 so với năm 2020 và tất nhiên sẽ chi gấp ba lần vào năm 2022 - một khoản chi phí bổ sung ít nhất 21,8 tỷ USD. Điển hình như việc Vương quốc Anh đã trả thêm 144 triệu USD cho nhập khẩu phân bón vào năm 2021 và 2022, tương tự Brazil đã phải trả thêm 3,5 tỷ USD", báo cáo cho biết.

Tất nhiên, một phần lớn của việc lạm phát này là do lạm phát chi phí năng lượng vì sản xuất phân bón là một quy trình sử dụng nhiều năng lượng. Thực tế vẫn là chuỗi thức ăn toàn cầu, đặc biệt là các liên kết ở châu Âu.

Chẳng hạn, Nga tiếp tục cung cấp phân bón cho các nước châu Phi, nhưng các nước châu Phi chưa áp đặt lệnh trừng phạt đối với Moscow. Và châu Âu thực sự không thể quay đầu lại và dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt vì đó sẽ là dấu chấm hết cho dấu ấn của EU.

Ai đó ủng hộ lập luận của IATP rằng thế giới đang nghiện hóa chất một cách nguy hiểm, có thể nhìn thấy cơ hội trong cuộc khủng hoảng phân bón này. Chính phủ Hà Lan có thể đã thực sự chấp nhận điều này khi họ thúc đẩy giảm 70% lượng khí thải nitơ từ nông nghiệp - một nỗ lực đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình rầm rộ của nông dân trong nước.

Tuy nhiên, những sự kiện gần đây ở Sri Lanka cho thấy, việc rũ bỏ sự phụ thuộc vào phân bón có thể là điều không khôn ngoan, đặc biệt nếu được thực hiện một cách đột ngột. Theo nghĩa này, chứng nghiện phân bón cũng mạnh như chứng nghiện nhiên liệu hóa thạch mà nhiều ý kiến cho rằng loài người đang mắc phải.

Bình An