Cơn sốt "thần thánh hóa" AI đang bị thực tế "ghì sát đất"
 |
| Nếu thật sự có một “bong bóng AI”, thì nó đang thổi phồng giá trị của hàng loạt doanh nghiệp nằm ngoài trung tâm công nghệ Mỹ. (Ảnh minh hoạ) |
Nếu thật sự có một “bong bóng AI”, thì nó đang thổi phồng giá trị của hàng loạt doanh nghiệp nằm ngoài trung tâm công nghệ Mỹ. Dù châu Âu bị xem là đến sau trong cuộc đua này, nhiều tập đoàn công nghiệp lâu đời tại đây vẫn đang hưởng lợi không kém các cổ đông của Nvidia - ít nhất là cho đến đợt điều chỉnh nhẹ trên thị trường tuần này.
Cơn sốt “thần thánh hóa” AI đang va vào những giới hạn rất đời thường: Đất đai, nhân lực và điện năng. Và chính các tập đoàn công nghiệp tưởng như khô khan của châu Âu, như Legrand và Schneider Electric ở Pháp (đều ra đời từ thế kỷ 19), lại trở thành nhà cung cấp “cuốc và xẻng” cho cuộc chạy đua xây dựng trung tâm dữ liệu. Họ bán từ giá đỡ máy chủ, hệ thống làm mát đến thiết bị quản lý năng lượng - những hạ tầng phụ trợ cho làn sóng đầu tư được dự báo có thể lên tới 7 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Cùng với Siemens (Đức) và ABB (Thụy Sĩ), châu Âu đang sở hữu một “bộ tứ trung tâm dữ liệu” được bơm vốn mạnh từ nhóm Magnificent Seven của Mỹ.
Ngay cả thuế quan do ông Donald Trump áp đặt cũng không cản được đà tăng của cổ phiếu Legrand - trụ sở ở miền Trung nước Pháp - thậm chí còn vượt Nvidia trong năm 2025. Từ một công ty sản xuất công tắc bằng sứ hơn một thế kỷ trước, nay khoảng 1/5 doanh thu của họ đến từ các bộ trao đổi nhiệt gắn sau tủ để làm mát máy chủ, phục vụ các khách hàng như Alphabet, Amazon và các nhà vận hành hạ tầng đám mây khác.
Những sản phẩm này không màu mè, nhưng lại cực kỳ thiết yếu - nhất là khi việc huấn luyện mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có thể tiêu thụ điện gấp hơn 10 lần trung tâm dữ liệu thông thường, theo chuyên gia Omid Vaziri của Bloomberg Intelligence.
Đây là một phần của cái mà Air Street Capital gọi là “kỷ nguyên công nghiệp của AI”, nơi những dự án trung tâm dữ liệu khổng lồ được khởi công liên tục, còn nguồn điện trở thành rào cản lớn nhất. Theo phân tích của Dell’Oro, thị trường hạ tầng trung tâm dữ liệu tăng 18% trong quý II, đạt 8,9 tỷ USD và được dự báo tiếp tục tăng mạnh đến năm 2026. Từ khóa “AI” xuất hiện dày đặc hơn trong các cuộc họp công bố kết quả kinh doanh của doanh nghiệp châu Âu. Ngay cả nguồn cung tua-bin khí của Siemens Energy cũng bị kéo căng vì nhu cầu phục vụ AI tăng vọt.
Nhưng câu hỏi là: Giai đoạn phấn khích này có kéo dài? Nhà đầu tư Bill Ford của General Atlantic cảnh báo nguy cơ “phấn khích phi lý”, trong khi kết quả kinh doanh của các tập đoàn công nghệ lớn vẫn chưa đủ để xua tan lo ngại về một đợt điều chỉnh sâu hơn. Legrand và ABB hiện đang được định giá ở mức kỷ lục, gấp 20 lần lợi nhuận cơ bản - một mức rất cao đối với những cổ phiếu vốn không thuộc nhóm “được săn đón”.
Rủi ro thì không thiếu. Chi tiêu cho AI hoàn toàn có thể chững lại khi hiệu quả đầu tư giảm dần. Các nhà cung ứng châu Âu có thể mất lợi thế cạnh tranh. Những trung tâm dữ liệu khổng lồ tiêu tốn lượng điện khổng lồ có thể vấp phải phản ứng từ cộng đồng địa phương. Giá trị kinh tế của chúng còn chưa rõ ràng, trong khi hóa đơn tiền điện thì tăng mạnh.
Dù vậy, nếu bong bóng công nghệ có vỡ, châu Âu vẫn có một số “tấm đệm an toàn”. Việc xây ít trung tâm dữ liệu mới không có nghĩa nhu cầu nâng cấp và cải tạo các trung tâm hiện có sẽ giảm. Dòng vốn đầu tư thậm chí có thể chuyển từ Mỹ sang châu Âu, nơi đang có kế hoạch xây dựng trị giá 183 tỷ USD, cao hơn nhiều so với 79 tỷ USD của Đông Bắc Á.
Thêm vào đó, các doanh nghiệp này không chỉ sống nhờ cơn sốt trung tâm dữ liệu, mà còn tham gia sâu vào bất động sản và điện khí hóa. Trong bối cảnh kinh tế châu Âu chưa phục hồi rõ rệt, các nhà lãnh đạo vẫn có cơ hội dùng đầu tư hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng và đối phó làn sóng cực hữu đang lên. Điều kiện then chốt là phải có quyết tâm chính trị.
Một câu hỏi khác là liệu các doanh nghiệp châu Âu có thể ứng dụng AI hiệu quả như cách họ đang cung cấp giải pháp cho người khác hay không. Theo số liệu của EU, chỉ 13,5% doanh nghiệp trong khối sử dụng AI vào năm ngoái. Trong một khu vực đang đối mặt tỷ lệ sinh thấp và năng suất giảm, nâng con số này lên có thể tạo ra thay đổi lớn. Đầu tư vào viễn thông và công nghệ đã giúp Pháp đạt mức tăng trưởng đáng chú ý trong quý III.
Trong khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970, người Pháp từng nói: “Pháp không có dầu, nhưng có ý tưởng”. Ngày nay, châu Âu vẫn thiếu “vàng đen” nhưng lại sở hữu dữ liệu. Tương lai của khu vực này sẽ phụ thuộc vào việc họ khai thác nguồn dữ liệu đó hiệu quả đến đâu.
Bán “cuốc và xẻng” vốn đã đem lại lợi nhuận - nhưng nếu tự đào được vàng, thì còn tốt hơn nhiều.
Nh.Thạch
AFP
