Canada tính “tháo gông xiềng” cho ngành dầu khí
 |
| (Ảnh minh hoạ) |
Trong bản ngân sách liên bang đầu tiên công bố hôm thứ Ba (4/11), Chính phủ của Thủ tướng Mark Carney đã giới thiệu chiến lược cạnh tranh khí hậu mới, nêu rõ cách Canada sẽ thay đổi cách tiếp cận trong quản lý môi trường và cắt giảm khí thải nhà kính.
Chiến lược này thể hiện rõ sự khác biệt giữa ông Carney và người tiền nhiệm Justin Trudeau - người từng đặt mục tiêu giảm phát thải ngắn hạn thông qua hàng loạt quy định cụ thể.
Chính phủ Carney dường như đang chuyển trọng tâm sang mục tiêu dài hạn: Đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trong bản ngân sách, Chính phủ nhấn mạnh chiến lược mới sẽ “thúc đẩy đầu tư thay vì cấm đoán” và “tạo ra kết quả thay vì chỉ đặt mục tiêu”.
Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang dần rút khỏi chương trình năng lượng sạch thời Tổng thống Biden, còn các mức thuế của Tổng thống Donald Trump lại gây thiệt hại cho một số ngành kinh tế của Canada.
Chính phủ Canada khẳng định nước này vẫn có thể đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, nhờ hệ thống định giá carbon công nghiệp được điều chỉnh cùng các biện pháp hỗ trợ khác.
Bản ngân sách nêu rõ: “Khi các thị trường carbon vận hành hiệu quả, quy định về khí methane trong ngành dầu khí được siết chặt, và công nghệ thu hồi - lưu trữ carbon được triển khai quy mô lớn, trần phát thải trong ngành dầu khí sẽ không còn cần thiết vì tác dụng của nó sẽ trở nên không đáng kể”.
Bộ trưởng Tài chính Francois-Philippe Champagne từ chối đưa ra mốc thời gian cụ thể cho việc dỡ bỏ trần phát thải khi trả lời báo chí.
Động thái này được cho là sẽ nhận phản hồi tích cực từ ngành năng lượng và các tỉnh miền Tây - nơi lâu nay phản đối mạnh mẽ chính sách vì cho rằng nó nhắm riêng vào các công ty dầu khí.
“Với nhà đầu tư đang cân nhắc lĩnh vực dầu khí Canada, thì hôm nay mọi thứ rõ ràng sáng sủa hơn hôm qua”, bà Heather Exner-Pirot, Giám đốc phụ trách năng lượng, tài nguyên và môi trường tại Viện Macdonald-Laurier, nhận định.
Tỉnh Alberta - nơi sở hữu trữ lượng dầu mỏ lớn nhất Canada - hiện đang thúc đẩy dự án xây dựng đường ống dẫn dầu mới ra bờ biển phía Tây. Văn phòng Thủ hiến tỉnh cho biết họ “chưa đưa ra đánh giá cuối cùng” về bản ngân sách, đồng thời vẫn đang trao đổi với Chính phủ liên bang về việc sửa đổi các đạo luật khác, mà tỉnh này cho là “khiến nhà đầu tư tư nhân rời bỏ lĩnh vực năng lượng”.
Bản ngân sách cam kết sẽ xây dựng lộ trình định giá carbon cho giai đoạn sau năm 2030. Chính phủ cũng cho biết sẽ tăng cường thực thi cơ chế định giá carbon liên bang và phối hợp với các tỉnh để thống nhất, hoặc liên kết các thị trường carbon giữa các khu vực pháp lý khác nhau.
Colin Busby, Giám đốc phụ trách chính sách tại Viện C.D. Howe, hoan nghênh việc Chính phủ liên bang có ý định loại bỏ trần phát thải và thay thế bằng cơ chế định giá carbon công nghiệp. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng Chính phủ có thể chịu sức ép phải miễn trừ cho một số ngành phát thải cao bị ảnh hưởng bởi thuế quan, như thép và nhôm.
“Khi bắt đầu có những ngoại lệ như vậy, giá trị thực sự của một hệ thống định giá carbon thống nhất và đồng bộ sẽ bị suy giảm”, ông Busby nói trong một cuộc phỏng vấn.
Về quy định bắt buộc xe không phát thải - trong đó quy định tỷ lệ xe mới bán ra phải là xe không phát thải - bản ngân sách cho biết Chính phủ sẽ công bố các bước tiếp theo trong vài tuần tới. Trước đó, vào tháng 9, Thủ tướng Carney đã thông báo hủy mục tiêu năm 2026 và tiến hành rà soát trong 60 ngày đối với toàn bộ quy định này.
Trong khi đó, Chính phủ tiếp tục mở rộng các ưu đãi thuế đầu tư được khởi xướng dưới thời Thủ tướng Trudeau nhằm thúc đẩy đầu tư vào công nghệ và năng lượng xanh.
Các biện pháp này bao gồm gia hạn thêm 5 năm ưu đãi thuế đầu tư cho các dự án thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS), đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tập đoàn năng lượng thuộc sở hữu chính quyền tỉnh và vùng lãnh thổ tiếp cận ưu đãi thuế đầu tư cho điện sạch.
Đối với lĩnh vực khoáng sản chiến lược, Chính phủ đề xuất mở rộng danh mục khoáng sản được hưởng ưu đãi thuế đầu tư khai thác công nghệ sạch, cũng như ưu đãi thuế cho hoạt động thăm dò khoáng sản chiến lược.
Chính phủ cũng cam kết thành lập quỹ chủ quyền khoáng sản chiến lược trị giá 2 tỷ USD Canada (tương đương 1,4 tỷ USD) để đầu tư vào các dự án và doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Bản ngân sách đồng thời thực hiện cam kết tranh cử của đảng Tự do về việc lập quỹ “first and last mile”, nhằm hỗ trợ khởi động các dự án khoáng sản chiến lược và đưa sản phẩm ra thị trường.
Ngoài ra, Chính phủ có kế hoạch cập nhật luật chống “greenwashing” - tức những tuyên bố sai lệch về lợi ích môi trường - nhằm ngăn chặn thông tin gây hiểu lầm. Bản ngân sách cho biết luật hiện hành đang tạo ra sự bất ổn trong đầu tư, khiến một số tổ chức chậm lại hoặc rút lui khỏi các nỗ lực bảo vệ môi trường.
Sven Biggs, thuộc tổ chức bảo vệ môi trường Stand.earth, nhận định rằng những thay đổi trong bản ngân sách này “cho thấy dấu hiệu đáng lo ngại về việc Chính phủ đang thụt lùi - khi đặt cược tương lai kinh tế của Canada vào các ngành khai thác truyền thống, bao gồm cả dầu khí”.
Nh.Thạch
AFP
