Tranh chấp năng lượng Mỹ - Mexico: Vấn đề khó giải quyết

07:53 | 30/01/2023

|
(PetroTimes) - Những nhà lãnh đạo của Mỹ, Canada và Mexico dự kiến sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh vào tuần tới. Nội dung bàn luận có thể sẽ tập trung vào việc liệu Mexico, thông qua chính sách kiểm soát gắt gao thị trường năng lượng của chính phủ, có thật sự vi phạm hiệp ước thương mại hay không?
Tranh chấp năng lượng Mỹ - Mexico: Vấn đề khó giải quyết

Diễn biến về tranh chấp

Vào tháng 7/2022, khi Washington và Ottawa đệ đơn khiếu nại chống lại Mexico trong khuôn khổ thỏa thuận thương mại Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), những căng thẳng bắt nguồn từ chính sách chủ nghĩa dân tộc của Mexico đã chính thức trở thành cuộc tranh chấp.

Theo đơn khiếu nại, những nỗ lực của ông Andres Manuel Lopez Obrador - Tổng thống Mexico, nhằm thay đổi thị trường theo hướng có lợi cho Công ty dầu mỏ nhà nước Petroleos Mexicanos (Pemex) và Công ty điện lực quốc gia Comision Federal de Electricidad (CFE) đã gây phân biệt đối xử đối với những công ty Mỹ và Canada.

Những công ty nước ngoài cũng khiếu nại rằng lối làm việc quan liêu đang cản trở hoạt động của họ.

Tiến trình đàm phán để giải quyết tranh chấp đã bắt đầu. Mặc dù tiến độ đang bị chững lại, nhưng vào năm ngoái, Mỹ và Canada đã đồng ý kéo dài thời hạn hơn 75 ngày.

USMCA quy định, nếu tranh chấp không được giải quyết tại hội nghị, họ sẽ triệu tập một hội đồng giải quyết tranh chấp để phân xử.

Tranh chấp năng lượng Mỹ - Mexico: Vấn đề khó giải quyết

Mexico tự biện hộ ra sao?

Ông Andres Manuel Lopez Obrador đã đưa ra luận điểm, rằng Mexico không vi phạm luật nào và “sẽ không có chuyện gì xảy ra”.

Trước đó, Tổng thống Mexico đã cho tái cơ cấu thị trường điện theo hướng phù hợp với nhà nước, bằng cách ưu tiên kết nối những nhà máy điện của CFE vào lưới điện hơn là của những công ty tư nhân. Thường bày tỏ sự phản đối của mình đối với sự tham gia của tư nhân và nước ngoài vào lĩnh vực năng lượng như một phần trong nỗ lực diệt trừ tham nhũng, ông lập luận rằng các chính phủ trước đây đã làm lệch thị trường theo hướng có lợi cho vốn tư nhân.

Cũng theo ông, năng lượng là vấn đề nội địa. Ông cũng trích dẫn một điều khoản trong USMCA quy định quyền sở hữu “không thể chuyển nhượng” của Mexico đối với dầu và khí đốt của nước này. Giới nhà phê bình cho rằng, điều khoản của ông không đề cập đến cách Mexico đối xử các công ty nước ngoài.

Liệu Mexico có thể giải quyết được tranh chấp không?

Đa số các nhà phân tích dự đoán, Mexico sẽ thua nếu các bên yêu cầu triệu tập một hội đồng giải quyết tranh chấp. Điều đó có thể sẽ khiến Mexico trả giá đắt, vì Mỹ có khả năng cao sẽ áp đặt trừng phạt.

Chưa kể, cả hai nước từng nhấn mạnh rằng họ muốn giải quyết tranh chấp trước khi đưa vấn đề ra trước hội đồng.

Tiến độ đàm phán đã bị trì hoãn khi Bộ trưởng tiền nhiệm của Bộ Kinh tế Mexico từ chức vào tháng 10. Còn người kế nhiệm của bà thì loại bỏ nhiều nhà đàm phán hợp đồng thương mại có kinh nghiệm, để lại trách nhiệm cho một đội ngũ thiếu kinh nghiệm.

Đội ngũ mới cho biết họ đã đề xuất cách giải quyết cho hai trong số bốn lĩnh vực có liên quan đến tranh chấp. Họ cũng đang tìm cách giải quyết những mối quan tâm khác của Mỹ. Dù vậy, có rất ít dấu hiệu rõ ràng cho thấy đội ngũ đã đạt được tiến độ quan trọng.

Có vẻ như để giải quyết được tranh chấp, những người ủng hộ chính sách năng lượng mới của Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador phải sẵn lòng thỏa hiệp.

Mexico sẽ thương lượng như thế nào?

Xuyên suốt nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Andres Manuel Lopez Obrador lấy chính sách năng lượng làm nền tảng. Nói như vậy, ông khó có thể lùi bước.

Chính quyền của ông cũng lưu ý, Mexico đóng vai trò hỗ trợ trong việc giải quyết vấn đề nhập cư bất hợp pháp và có sự hiện diện rộng lớn trong chính sách đối nội của Mỹ. Vì vậy, những yếu tố này sẽ tạo cho Mexico một lợi thế ngầm.

Ngoài ra, ngành công nghiệp Mexico hội nhập chặt chẽ với nền kinh tế Mỹ đến mức, một cuộc xung đột thương mại sẽ gây thiệt hại nặng nề cho cả hai nước trong thời điểm khu vực này đang cố gắng giảm lệ thuộc vào châu Á và kiểm soát tình trạng lạm phát.

Tuy nhiên, mối tranh chấp đã làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư đối với Mexico. Trong khi đó, Tổng thống Mexico lại đang tìm kiếm sự giúp đỡ tài chính từ Mỹ để sản xuất điện mặt trời ở miền Bắc Mexico và thu hút đầu tư để phát triển một nền công nghiệp xanh hơn, nhất là trong lĩnh vực sản xuất ô tô - một ngành chủ chốt trong nước.

Thái Lan hoan nghênh Chevron nối lại đàm phán giải quyết tranh chấp năng lượngThái Lan hoan nghênh Chevron nối lại đàm phán giải quyết tranh chấp năng lượng
Mỹ, EU hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng của Nam PhiMỹ, EU hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng của Nam Phi
Pháp và Iraq tăng cường hợp tác “chiến lược” về năng lượngPháp và Iraq tăng cường hợp tác “chiến lược” về năng lượng

Ngọc Duyên

AFP