Thị trường dầu mỏ đẩy Ả Rập Xê-út rơi vào suy thoái

Một cơ sở dầu khí ở Ả Rập Xê-út. Ảnh AFP

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) lưu ý rằng cường quốc vùng Vịnh hiếm khi gặp tình trạng tương tự. Năm 2023, Ả Rập Xê-út đã ghi nhận thành tích thấp nhất trong Nhóm G20, chỉ sau Argentina, quốc gia vẫn đang vướng vào cuộc khủng hoảng nợ. Tình trạng này hoàn toàn trái ngược với năm 2022.

Vào thời điểm đó, tốc độ tăng trưởng của Ả Rập Xê-út đứng đầu G20, với mức tăng 9%. Giá dầu tăng vọt, chạm mức trung bình hơn 100 USD/thùng do cuộc chiến ở Ukraine. Năm 2023, mức trung bình này đã giảm mạnh xuống còn 87 USD/thùng. Nền kinh tế của cường quốc vùng Vịnh nhanh chóng bị suy thoái.

Phụ thuộc vào dầu mỏ

Sản lượng dầu càng nhiều thì tốc độ tăng trưởng càng mạnh, hai đường cong này luôn song hành. Tuy nhiên, vào năm 2023, nhà lãnh đạo OPEC đã quyết định cắt giảm mạnh sản lượng, kéo theo những đợt cắt giảm khác của các nước thành viên, với hy vọng vực dậy đà tăng giá dầu thô. Để cân bằng ngân sách và để tài trợ cho chiến lược Tầm nhìn 2030 của Thái tử Mohammed ben Salman, Ả Rập Xê-út cần đạt được giá dầu 108 USD/thùng, theo tính toán của cơ quan Bloomberg.

Nhưng mục tiêu này vẫn nằm ngoài tầm với trong năm 2023. Nguyên nhân là do nhu cầu suy yếu và đặc biệt là do nguồn cung bổ sung từ Mỹ, Brazil và Guyana đã bù đắp phần lớn cho đợt cắt giảm sản lượng của OPEC. Do đó, cường quốc vùng Vịnh đang phải trải qua một cuộc suy thoái kỹ thuật do lĩnh vực dầu mỏ kiểm soát.

Đa dạng hóa nền kinh tế trong trung hạn

Lĩnh vực phi dầu mỏ đã đạt được nhiều tăng trưởng vào năm ngoái, với mức doanh thu tăng 4% trong khi doanh thu từ lĩnh vực khí đốt giảm 16%. Tuy nhiên, con số này không ảnh hưởng nhiều đến các chỉ số kinh tế của Ả Rập Xê-út. Ngành công nghiệp liên quan đến dầu mỏ vẫn chiếm 40% GDP, so với mức 45% vào năm 2012.

Các dự án về năng lượng xanh, khai thác mỏ, thể thao, du lịch, sức khỏe, xe điện hay thành phố thông minh NEOM xuất hiện ngày càng nhiều. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi vẫn tiến triển chậm và chưa thấy rõ thành quả. Kế hoạch Tầm nhìn 2030 đã đi được một nửa chặng đường, do vậy, bất chấp tình trạng suy thoái kinh tế, Chính phủ Ả Rập Xê-út vẫn muốn tiếp tục nỗ lực đầu tư vào kế hoạch này.

Không thể thiếu nguồn thu từ dầu mỏ

Dầu mỏ vẫn là nguồn tài trợ chính trong quá trình chuyển đổi kinh tế của cường quốc vùng Vịnh. Chính phủ Ả Rập Xê-út hiện đang sở hữu 90% cổ phần của Aramco, một công ty quốc gia khai thác dầu mỏ, và là quỹ tài sản quốc gia tích cực trong quá trình chuyển đổi kinh tế 8%. Công ty niêm yết đầu tiên trên thế giới với mức vốn hóa 2 nghìn tỷ USD. Đây là “con gà đẻ trứng vàng” của Vương quốc vùng Vịnh.

Aramco là một công ty chia cổ tức khổng lồ, ngay cả khi giá cả suy thoái như năm 2023. Cổ tức của công ty này đạt 29 tỷ USD trong quý II/2023 và quý III/2023, đủ để tài trợ cho mức thâm hụt ngân sách nhà nước và một phần các khoản đầu tư khác.

Thị trường thế giới sẽ cạn kiệt dầu từ năm 2025?

IEA: Báo cáo thị trường dầu mỏ tháng 1/2024

Vì sao Mỹ cải tổ thị trường dầu mỏ?

Ý Thiên

AFP