Quan hệ BP – Rosneft: Quá lớn để có thể đỗ vỡ

20:32 | 31/03/2020

|
(PetroTimes) - Gã khổng lồ Rosneft, công ty thuộc quyền cai quản của nhà nước Nga trong lĩnh vực dầu khí mà tại đó BP có 20% cổ phần, vừa bị Mỹ trừng phạt với cáo buộc ủng hộ cho chính phủ Venezuela
quan he bp rosneft qua lon de co the do vo
Đại diện của BP tại Nga Bob Duley và Tổng thông V.Putin

Vì sao mối quan hệ giữa BP với Rosneft lại luôn thu hút được sự chú ý của công luận như vậy suốt nhiều năm qua?

Khi được hỏi về mối liên kết trị giá 55 tỉ USD với BP ở thời điểm gã khổng lồ này còn đang bị cuốn vào bê bối Deepwater Horison, Tổng thống Nga, Vladimir Putin đã nói rằng “một người đã từng bị đánh bại một lần sẽ trở nên nguy hiểm gấp đôi”. Những lời nhận xét đó không thể đúng hơn nếu soi vào trường hợp của BP, khi công ty này bất chấp những mối bất đồng sâu sắc giữa phương tây với siêu cường năng lượng của Nga, đã hết lần này đến lần khác chứng tỏ lòng trung thành của mình với Rosneft, công ty do Kremlin quản lý.

Mối thâm giao này lại được thử thách lần nữa khi mới đây Mỹ đã áp lệnh trừng phạt lên Rosneft với cáo buộc công ty này ủng hộ cho Tổng thống Venezuela, Nicholas Maduro, việc này châm ngòi cho những lời kêu gọi BP hãy xem xét lại cổ phần 20% của họ tại Rosneft, khi mà BP hiện đang trong giai đoạn cố gắng định vị lại vị trí của mình trên bản đồ năng lượng thế giới dưới triều đại lãnh đạo mới của công ty.

Ồn ào này lại dấy lên bởi cổ phần 10% của BP, tương đương với ¼ sản lượng của họ, có vẻ luôn là một nỗi rủi ro tiềm tàng hơn là một cơ hội, theo đánh giá của giới quan sát, mà trong đó mối quan hệ với Nga chính là chiếc hàn thử biểu.

BP thường hay tự hào nói rằng tuy họ có mặt ở hầu khắp mọi nơi trên thế giới nhưng vẫn luôn giữ được tính trung lập chính trị của mình. Nhưng cũng đúng là BP luôn có một mối quan hệ đặc biệt với Nga & họ (BP) cũng là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở đó nhưng đồng thời họ cũng có một quá khứ rất phiền phức với Nga.

BP có mặt ở Nga năm 1990 với một văn phòng đặt ở Moscow, bứơc tiếp theo là họ thành lập liên doanh TNK-BP với sự tham gia của Leonard Blavatnik cùng các tỉ phú Viktor Vekselberg, Mikhail Fridman và German Khan

Kremlin luôn cố gắng duy trì quyền kiểm soát của mình trong lĩnh vục dầu khí, vì vậy chẳng bao lâu sau đó văn phòng của TNK-BP đã được Cục Anh ninh liên bang để mắt. Các rắc rối mà sự “quan tâm” này mang lại bắt đầu từ 2008, khi Bob Dudley– đại diện của BP tại Nga, cùng vợ là Mary & con gái Laura đã phải rời khỏi Nga năm 2008 sau khi visa làm việc của Dudley bị từ chối gia hạn.

Lúc đó nhiều nhà đầu tư trong liên doanh TNK-BP đã kêu gọi Dudley rời vị trí, phàn nàn rằng BP đã luôn tìm cách quản lý liên doanh TNK-BP như tài sản của riêng mình. Tuy nhiên ban lãnh đạo của BP lúc đó hiểu là có bàn tay can thiệp của nhà nước Nga trong vụ này.

Trong một điện tín bị rò rỉ, Dudley đã so sánh tình hình đó với việc quốc hữu hoá ngành công nghiệp dầu khí ở Venezuela, gọi đó là một chiến dịch “PR đen” nhằm chống lại cá nhân ông. Cũng trong thời gian đó, bất hoà giữa Bob Dudley với sếp của BP lúc đó là Tony Hayward cũng góp phần làm cho những mâu thuẫn khi đó rất khó được hoá giải.

Nhiều năm sau này, một trong những cựu nhân viên của TNK-BP đã nói với Daily Telegraph rằng Dudley từng bị âm mưu đầu độc bởi an ninh Nga, tuy nhiên câu chuyện này sau đó đã nhanh chóng bị các nhân viên khác trong công ty khoả lấp đi.

Dudley đã nghỉ hưu ở TNK-BP từ 2009, nhưng đến 2011, ông lại quay lại Nga với tư cách là CEO của BP ở Nga trong giai đoạn công ty đang bị vướng vào khủng hoảng Deepwater: 11 công nhân đã tử vong khi giàn khoan của côngty phát nổ trên Vịnh Mexico.

Với mong muốn chứng minh BP đã hồi phục, Dudley đã ký thoả thuận với Putin về việc cùng thăm dò dầu khí ở Bắc cực với Rosneft. Theo thoả thuận này, hai công ty sẽ hoán đổi cổ phiếu với nhau, việc này sẽ tạo điều kiện cho Nga nắm giữ một lượng cổ phần quan trọng tại một trong những công ty dầu khí quốc tế lớn nhất đồng thời phát đi tín hiệu rằng Nga đã sẵn sàng tiếp nhận đầu tư nước ngoài trong lĩnhvực này.

Thoả thuận này đã đổ vỡ sau khi các cổ đông của TNK-BP cáo buộc BP đã qua mặt họ & đưa vụ việc ra toà London. Không khuất phục, Dudley cuối cùng đã ca khúc khải hoàn vào năm 2013 khi Rosneft mua lại TNK-BP với giá 55 tỉ USD, tương đương với 20% cổ phần của BP trong Rosneft. Chiến thắng này phải kể tới công lớn của Dudley, người đã từng làm việc qua đêm tại nhà riêng của Putin để hoàn tất thoả thuận này – thoả thuận đã giúp cho mỗi cổ phiếu dầu khí của Nga tăng thêm hơn 50cent.

Tuy nhiên, những căng thẳng chính trị vẫn chưa bao giờ chấm dứt: tại AGM 2014, một lần nữa, BP đã buộc phải bảo vệ mình trước các cổ đông sau việc các nước phương tây áp đặt lệnh trừng phạt lên Nga sau sự kiện thôn tính Crimea của Nga & vụ bắn hạ MH17.

Dudley đã lưu ý các cổ đông rằng mối quan hệ của họ (BP) với Rosneft đã tạo cơ hội cho BP được tiếp cận với trữ lượng dầu & khí khổng lồ của Nga, đồng thời còn là chiếc cầu nối giữa Nga với phương tây. Dudley cũng là người đã giúp tổ chức được cuộc họp vào tháng 3/2019 giữa Putin với các lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu của Anh giữa lúc đang có rất nhiều lo ngại sau vụ việc một lãnh đạo doanh nghiệp cấp cao của Mỹ, Michael Calvery bị bắt. Dudley đã từng nói với Putin rằng “Chúng tôi (BP) đánh giá rất cao sự ủng hộ của Ngài trong những năm qua”.

BP giờ đây đang thay đổi: Dudley đã rời vị trí CEO tháng trước nhưng vẫn giữ ghế tại ban quản trị ở Rosneft – cho thấy vị trí quan trọng không thể thay thế của ông trong mối quan hệ với Nga. Người thay thế ông là Bernard Looney – người chưa từng làm việc với người Nga và có ý định chèo lái công ty sang những lĩnh vực khác ngoài dầu khí.

Tuy nhiên, quan hệ đặc biệt với Nga có vẻ sẽ vẫn được duy trì khi Rosnef đã được loại trừ khỏi kế hoạch giảm khí thải carbon chung của BP, điều đó có nghĩa là cổ phần của BP tại đây sẽ không bị bán đi.

Hơn thế nữa, gần đây Looney đã bay tới Nga để “gắn kết hơn nữa” mối quan hệ đặc biệt này. Do vậy ý nghĩ rằng Rosneft sẽ “không còn có ý nghĩa chiến lược đối với chúng ta (BP)” là hoàn toàn không có cơ sở - trích lời Brian Gilvary, Giám đốc tài chính sắp từ nhiệm của BP.

Không chỉ trong quá khứ, cả hiện tại và tương lai của mối quan hệ BP – Rosneft vẫn sẽ luôn được theo dõi chặt chẽ và sẽ còn làm tốn rất nhiều giấy mực của giới quan sát, đơn giản bởi mối quan hệ này có thể nói rằng “quá lớn để có thể đỗ vỡ”.

Lan Hương

Theo tin nước ngoài