Mối đe dọa không hồi kết của nạn trộm cắp dầu thô ở Nigeria

Lực lượng an ninh Nigeria thu giữ một tàu dầu ăn trộm. Ảnh AFP

Khi Công ty TNHH Dầu khí Quốc gia Nigeria (NNPCL) ký thỏa thuận an ninh với Tantita Security Services Limited vào năm 2022 để giải quyết nạn trộm cắp dầu thô ở đồng bằng sông Nigeria, rất ít người Nigeria bày tỏ sự ủng hộ đối với thỏa thuận này. Người ta tin rằng an ninh của một tài sản quốc gia quan trọng không nên được giao cho một chủ thể phi nhà nước.

Trước khi hợp đồng được ký kết, Giám đốc điều hành Tập đoàn NNPCL, Mele Kyari và Bộ trưởng Bộ Dầu khí lúc đó là Timipre Sylva, đã đưa ra cảnh báo rằng hơn 700.000 thùng dầu của Nigeria đã bị đánh cắp mỗi ngày.

Tác động dây chuyền của hành vi trộm cắp dầu thô này là dự trữ ngoại hối chịu áp lực đáng kể, do sự thiếu hụt đồng đô la Mỹ khiến đồng naira mất giá.

Nigeria cũng dựa vào nguồn thu từ dầu thô và khí đốt để tài trợ cho phần lớn ngân sách của chính phủ liên bang.

Ngay sau khi thỏa thuận được ký kết, việc này bắt đầu mang lại kết quả tích cực khi Nigeria bắt đầu chứng kiến ​​doanh số bán dầu thô trên thị trường quốc tế tăng lên.

Sản lượng dầu quốc gia của Nigeria đã phục hồi lên mức trung bình hơn 1,47 triệu thùng mỗi ngày trong tháng 11 từ mức thấp nhất mọi thời đại là 1,1 triệu thùng mỗi ngày trước khi hợp đồng được ký kết vào tháng 8/2022, theo tài liệu do NNPCL công bố. Điều này có nghĩa sản lượng sẽ tăng hơn 300.000 thùng/ngày.

Tương tự, các phát hiện còn cho thấy sản lượng dầu tiếp tục được cải thiện đáng kể khi ngày càng có nhiều giếng và các cơ sở liên quan, vốn đã đóng cửa do trộm cắp và phá hoại liên tục, mở cửa trở lại. Cụ thể, các tài sản của Liên doanh, chủ yếu trên đất liền, hầu hết bị ảnh hưởng bởi các thách thức an ninh, NNPCL đã chứng kiến ​​sự sụt giảm sản lượng từ mức trung bình hàng tháng là 800.000 thùng/ngày vào tháng 1/2022 xuống còn khoảng 500.000 thùng/ngày vào tháng 8/2022.

Sản lượng dầu liên doanh trung bình của cả nước trong giai đoạn từ tháng 8 đến tháng 11/2022 tăng khoảng 190.000 thùng/ngày. Phân tích mức tăng của liên doanh cho thấy tính đến tháng 8, sản lượng dầu đạt trung bình 502.759 thùng/ngày, thấp nhất năm 2023.

Theo tài liệu này, sản lượng đã tăng lên 521.834 thùng/ngày vào tháng 9/2023 sau khi ký hợp đồng an toàn vào ngày 13/8, trước khi tăng thêm lên mức trung bình 590.431 thùng/ngày và 668.147 thùng/ngày vào tháng 10 và tháng 11. Trước thỏa thuận, sự gián đoạn của các tuyến đường huyết mạch cũng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc khai thác khí đốt, làm ảnh hưởng đến các nhà máy điện chạy bằng khí đốt và hoạt động cung cấp nguyên liệu công nghiệp.

Tuy nhiên, 2.426 vụ trộm dầu đã được báo cáo trong 4 tháng qua ngay cả khi hoạt động khai thác dầu thô của quốc gia gặp khó khăn.

Từ ngày 30/12/2023 đến ngày 5/1/2024, NNPC đã báo cáo 157 vụ vi phạm tài sản dầu mỏ. Tuần tiếp theo, kết thúc vào ngày 14/1, số vụ trộm lên tới 211; 214 trong tuần kết thúc vào ngày 19/1; 176 vào ngày 27/1 và giải quyết 241 vụ vi phạm vào ngày 2/2. Đến ngày 9/2, con số trộm cắp đứng ở mức 354, 226 vào ngày 16/2, 253 vào ngày 23/2 và 263 vào đầu tháng 3. Trong hai tuần đầu tiên của tháng 3, số vụ trộm đứng ở mức 335. Hàng tháng, số vụ trộm dao động quanh mức 1.337.

Dữ liệu khai thác dầu thô của Nigeria là 972.394 thùng mỗi ngày vào tháng 8/2022 và 937.766 thùng/ngày vào tháng 9 khi cuộc chiến chống trộm dầu bắt đầu.

Sản lượng dầu vào tháng 10/2022 là 1,014 triệu thùng mỗi ngày. Nó đã lên tới 1,186 triệu mỗi ngày trong tháng 11. Nước này ghi nhận 1,35 triệu thùng mỗi ngày vào tháng 12/2022.

Vào tháng 1/2023, tổng sản lượng dầu thô của cả nước là 1,4 triệu thùng mỗi ngày, bao gồm cả dầu thô và khí ngưng tụ. Nước này ghi nhận sản lượng dầu thô hàng ngày là 1,47 triệu thùng/ngày trong tháng 2 trước khi giảm xuống 1,2 triệu thùng/ngày vào tháng 3/2023.

Với việc bổ sung khí ngưng tụ, Ủy ban Điều tiết Dầu mỏ Thượng nguồn Nigeria (NUPRC) cho biết sản lượng dầu đã tăng từ 1,245 triệu thùng/ngày trong tháng 4/2023 lên 1,427 triệu thùng/ngày trong tháng 5 cùng năm. Sản lượng dầu thô của Nigeria đạt 1,48 triệu thùng/ngày vào tháng 6/2023 (bao gồm lần lượt 55.088 thùng/ngày và 176.030 thùng/ngày khí ngưng tụ pha trộn và không pha trộn). Sản lượng trong tháng 7 là 1,30 triệu thùng mỗi ngày. Sản lượng dầu là 1,48 triệu thùng mỗi ngày trong tháng 8. Sản lượng tháng 9 là 1,5 triệu thùng/ngày, tháng 10 là 1,5 triệu thùng/ngày, tháng 11/2023, sản lượng dầu của Nigeria giảm xuống 1,2 triệu thùng/ngày trước khi tăng lên 1,418 triệu thùng/ngày vào tháng 12/2023.

Vào tháng 1/2024, sản lượng là 1,419 triệu thùng và tiếp tục giảm xuống còn 1,3 triệu thùng mỗi ngày vào tháng 2.

Tiêu chuẩn sản xuất dầu thô trong ngân sách năm 2022 là 1,60 triệu thùng mỗi ngày và vào năm 2023 là 1,69 triệu thùng mỗi ngày. Vào năm 2024, tiêu chuẩn sản xuất là 1,78 triệu thùng mỗi ngày. Tuy nhiên, không có tiêu chuẩn ngân sách nào được đáp ứng.

Bất chấp việc quân sự hóa khu vực đồng bằng Niger và sự tham gia của các cơ quan an ninh tư nhân để bảo vệ khai thác dầu và giảm nạn trộm cắp, số vụtrộm cắp dầu thô của quốc gia vẫn không có dấu hiệu suy giảm.

Hầu hết các bên liên quan tin rằng các cách tiếp cận do chính phủ liên bang triển khai và chi tiêu liên tục của công ty dầu mỏ nhà nước đã thất bại khi họ kêu gọi xem xét lại cấu trúc an ninh của ngành dầu mỏ.

Phát biểu trước Ủy ban đặc biệt về trộm dầu của Hạ viện tại trụ sở NNPCL ở Abuja vào tháng 3, Kyari cho biết trong một năm, công ty dầu khí nhà nước đã ghi nhận 9.000 vi phạm trên đường ống.

Trong khi ông cáo buộc rằng giới thượng lưu Nigeria là đầu não đằng sau hành vi trộm dầu thô, thì lãnh đạo hàng đầu của Ijaw, Cảnh sát trưởng Edwin Clark đã vạch trần điều đó, cáo buộc rằng NNPC và quân đội đứng sau hành vi trộm dầu.

Quân đội, Hải quân Nigeria và Quân đoàn An ninh và Phòng vệ Dân sự Nigeria (NSCDC) thực hiện một loạt hoạt động tại các khu vực khai thác dầu ở Đồng bằng Niger. Hàng ngày, họ chiếu hình ảnh và video về các nhà máy lọc dầu và điểm đường ống bất hợp pháp và trong một số trường hợp còn tiến hành bắt giữ. Tuy nhiên, những hoạt động trái pháp luật này vẫn còn phổ biến.

Nhiều người lập luận rằng nếu những viên kim cương bị đánh cắp ở Sierra Leone và Congo có thể được dán nhãn là “kim cương máu” trong hệ thống quốc tế thì dầu thô bị đánh cắp ở Nigeria cũng phải được dán nhãn tương tự.

Họ cũng vận động rà soát chế độ hình sự để đảm bảo rằng những người phạm tội bị kết án phải chịu án tù dài hạn, trong khi tàu thuyền và xe tải của họ bị tịch thu cho chính phủ.

Các cộng đồng vùng đồng bằng Niger và các nhà lãnh đạo cũng cần nỗ lực hết sức để chống lại hành vi trộm cắp dầu trong khu vực. Làm hầm chứa, phá hoại đường ống và nhà máy lọc dầu trái phép là những hành vi không chỉ đe dọa an ninh kinh tế của Nigeria mà còn hủy hoại môi trường và đời sống thủy sinh. Vì vậy, cần có nỗ lực chung để giải quyết mối đe dọa này.

Nigeria áp dụng AI và Machine Learning để đối phó với nạn phá hoại đường ống và trộm cắp dầu thô

Nigeria có thể phê duyệt bán tài sản dầu mỏ của Exxon

Nigeria khởi động chu kỳ đấu thầu dầu mỏ năm 2024

Anh Thư

AFP