Khủng hoảng Belarus làm trầm trọng thêm vấn đề năng lượng của Châu Âu

09:32 | 26/09/2020

Các cuộc biểu tình đang diễn ra ở Belarus và sự bất ổn đang rình rập là mối đe dọa đối với cả Nga và EU. Mátxcơva muốn tiếp tục chế độ của Lukashenko vì lý do chính trị.

Mặt khác, châu Âu phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng nếu tình hình leo thang có thể dẫn đến gián đoạn nguồn cung. Vị trí địa lý của Belarus, một quốc gia không có biển với 9,5 triệu dân, có ý nghĩa chiến lược cao vì nó kết nối phía đông với phía tây. Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Minsk đã cẩn thận khai thác vị thế của mình.

Trong những năm qua, Ukraine đã nhận được hầu hết sự chú ý khi nói đến an ninh năng lượng và thương mại giữa EU và Nga. Tuy nhiên, các sự kiện gần đây đã nêu bật tầm quan trọng bị đánh giá thấp của Belarus. Các cáo buộc về gian lận bầu cử đã gây ra xích mích và bất ổn, điều này đặt ra câu hỏi về khả năng của quốc gia này trong việc duy trì một đường dẫn dầu và khí đốt ổn định đến châu Âu.

Đường ống dẫn dầu quan trọng nhất của Châu Âu

Quốc gia nhỏ bé của Belarus có hai đường ống chính để vận chuyển các nguồn tài nguyên quan trọng nhất của thế giới công nghiệp: dầu và khí đốt. Đường ống dẫn dầu Druzhba là một kỳ công kỹ thuật được xây dựng trong Chiến tranh Lạnh những năm 60. Đây là đường ống dài nhất thế giới và là một trong những mạng lưới đường ống dẫn dầu lớn nhất. Nó còn được gọi là 'Đường ống Hữu nghị' vì nó cung cấp năng lượng rẻ cho các quốc gia cộng sản ở Đông Âu. Hiện tại, Nga có thể xuất khẩu khoảng 1,4 triệu thùng mỗi ngày qua Belarus.

Hơn nữa, Đường ống dẫn khí đốt tự nhiên Yamal-Châu Âu là một phần mở rộng quan trọng khác trong chiến lược năng lượng của Moscow. Việc lập kế hoạch và xây dựng bắt đầu sau Chiến tranh Lạnh năm 1992. Đường ống này có thể vận chuyển 33 bcm khí đốt tự nhiên hàng năm, chiếm khoảng 17% tổng lượng khí đốt xuất khẩu của Nga sang châu Âu.

Dầu ô nhiễm

Tầm quan trọng của đường ống Druzhba trở nên rõ ràng sau một sự cố trong đó dầu được cung cấp cho các nhà máy lọc dầu ở châu Âu bị nhiễm clorua. Điều này gây ra thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng và khiến dầu hầu như không sử dụng được.

Cuộc khủng hoảng làm nổi bật giá trị chiến lược và tài chính của đường ống khi Moscow bị thất thu hàng tỷ USD. Hơn nữa, các nhà nhập khẩu bị ảnh hưởng bởi sự phụ thuộc của họ vào dầu của Nga, điều này đã tăng cường nhu cầu đa dạng hóa để giảm thiểu hậu quả của một cuộc khủng hoảng trong tương lai. Tuy nhiên, tính chất kết nối cao của cơ sở hạ tầng, chi phí sản xuất thấp ở Nga, chi phí vận chuyển thấp và thiếu các lựa chọn thay thế rẻ cho các nhà máy lọc dầu nội địa khiến đường ống trở nên không thể thiếu đối với nhiều nhà nhập khẩu.

Kỹ năng “thắt dây” của Lukashenko

Mặc dù Belarus phụ thuộc nhiều vào Nga, quan hệ với châu Âu trước cuộc bầu cử đang được cải thiện. Moscow đã và đang thúc đẩy Minsk hội nhập hai hệ thống kinh tế và chính trị của hai nước hơn nữa. Điều này khiến Lukashenko tìm kiếm các mối quan hệ đối tác mới do lo ngại về việc 'sáp nhập' vào Nga.

Giá trị chiến lược của Belarus đảm bảo sự chú ý của Moscow. Đối với Nga, việc ngăn chặn ‘kịch bản Ukraine’ trong đó một chính phủ thân phương Tây nắm quyền kiểm soát đất nước là ưu tiên hàng đầu. Từ quan điểm an ninh, Belarus là điều cần thiết trong việc ngăn chặn một mặt trận khép kín ở miền Tây nước Nga từ Baltic đến Biển Đen. Về mặt kinh tế, đất nước này thậm chí còn quan trọng hơn đối với Nga vì phần lớn doanh thu của nước này là từ xuất khẩu dầu và khí đốt.

Giải quyết vấn đề hóc búa

Bế tắc hiện tại ở Belarus có thể làm thay đổi cục diện chính trị ở Đông Âu. Như trường hợp của Ukraine, Nga sẽ làm bất cứ điều gì có thể để ngăn Belarus rơi ra khỏi phạm vi ảnh hưởng của mình. May mắn thay cho Nga, các cuộc biểu tình ở nước láng giềng Belarus không chống Nga mà chống Lukashenko. Tuy nhiên, sự ủng hộ kiên định của Moscow dành cho "nhà độc tài cuối cùng của châu Âu" đang thay đổi quan điểm của người dân Belarussia về nước láng giềng lớn của họ.

Mặt khác, EU bị chia rẽ về cách thức phản ứng. Sau nhiều tuần biểu tình, Belarus vẫn không bị trừng phạt. Ngay cả khi chúng đã được ban hành, các hình phạt là một phản ứng nhẹ nhằm vào một số quan chức cấp cao. Một phần có thể là do quá trình ra quyết định chậm chạp và thỏa hiệp của EU.

Ngọc Linh

Theo Oilprice