EU chạy đua để cứu giúp thị trường đang quay cuồng vì thiếu khí đốt

Hình ảnh đường ống dẫn khí Nord Stream 1 ở Lubmin, Đức. Ảnh: Reuters/Hannibal Hnschke

Hôm thứ Hai, giá khí đốt chuẩn đã tăng 35%, lên 284 Euro mỗi megawatt giờ (MWh), sau khi Gazprom cho biết vào hôm thứ Sáu (2/9) rằng thiết bị của Nord Stream 1 bị rò rỉ, có nghĩa là nó sẽ ngừng hoạt động sau khi ngừng bảo trì ba ngày vào tuần trước.

Thị trường tài chính châu Âu đang quay cuồng với tin tức này. Đồng euro chìm xuống mức thấp nhất trong 20 năm và cổ phiếu châu Âu sụt giảm.

Các chính phủ EU đang chạy đua thông qua các gói cứu trợ trị giá hàng tỷ đô la để ngăn chặn việc các công ty điện lực bị đè bẹp bởi cuộc khủng hoảng thanh khoản và bảo vệ các hộ gia đình khỏi các hóa đơn tăng cao, sau khi Gazprom cho biết sẽ ngừng bơm khí đốt qua đường ống Nord Stream 1.

EU đã cáo buộc Nga "vũ khí hóa" nguồn cung cấp năng lượng để trả đũa các lệnh cấm vận của phương Tây áp đặt lên Moscow. Nga nói rằng phương Tây đã phát động một "cuộc chiến tranh kinh tế" và các lệnh cấm vận đã cản trở hoạt động của đường ống dẫn khí.

Một loạt các nhà phân phối điện ở châu Âu đã sụp đổ và một số nhà máy phát điện lớn có thể gặp rủi ro, bị ảnh hưởng bởi giới hạn giá tăng mà họ có thể chuyển sang cho người tiêu dùng hoặc bị chặn đứng với giá bảo hiểm rủi ro cho giá khí đốt hiện nay là 400% so với một năm trước.

Hôm Chủ nhật, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Phần Lan Mika Lintila cho biết: “Điều này đã tạo nên những yếu tố cấu thành nên một loại hình Lehman Brothers trong ngành năng lượng”(*ngân hàng Mỹ bị sụp đổ năm 2008, mở màn cho cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu).

Phần Lan đặt mục tiêu cung cấp 10 tỷ Euro (10 tỷ USD) và Thụy Điển 250 tỷ crown (23 tỷ USD) đảm bảo thanh khoản cho các công ty điện của họ. Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin cho biết chương trình của chính phủ là phương án tài trợ cuối cùng cho các công ty, nếu không sẽ bị đe dọa mất khả năng thanh toán.

Đức, nước phụ thuộc nhiều hơn so với hầu hết các quốc gia EU vào khí đốt của Nga, đã cung cấp gói cứu trợ trị giá hàng tỷ Euro cho công ty Uniper.

Trước đây, Nord Stream 1 cung cấp khoảng một phần ba lượng khí đốt mà Nga xuất khẩu sang châu Âu, mặc dù đã chỉ hoạt động ở mức 20% công suất trước khi ngừng bảo dưỡng vào tuần trước.

Đường dây điện cao thế và cột điện gần Berlin, Đức. Ảnh: Reuters/Pawel Kopczynski

Các chính trị gia EU nói rằng Nga đã và đang tạo ra các tiền đề để ngăn chặn nguồn cung. Điện Kremlin hôm thứ Hai cho biết sự tức giận của EU về giá năng lượng tăng là kết quả của các quyết định "có hại" của các Chính phủ EU.

Nga cũng chuyển khí đốt đến châu Âu thông qua tuyến đường ống đi qua Ukraine. Tuy nhiên, những nguồn cung cấp đó cũng đã bị cắt giảm trong cuộc khủng hoảng, khiến EU phải chạy đua tìm nguồn cung cấp thay thế để nạp lại các cơ sở lưu trữ khí đốt cho mùa đông.

Các kế hoạch khẩn cấp của EU

Một số quốc gia EU đã kích hoạt các kế hoạch khẩn cấp, có thể dẫn đến việc phân phối năng lượng và thúc đẩy lo ngại suy thoái kinh tế, với lạm phát tăng cao và lãi suất gia tăng.

Một số ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng ở châu Âu, như nhà máy sản xuất phân bón và sản xuất nhôm, đã thu hẹp sản xuất. Các ngành công nghiệp khác, đã phải vật lộn với tình trạng thiếu chip và tắc nghẽn hậu cần, đang đối mặt với hóa đơn nhiên liệu tăng cao.

Jacob Mandel, cộng sự cấp cao về hàng hóa tại Aurora Energy Research, cho biết: “Nguồn cung rất khó kiếm và ngày càng khó thay thế từng chút khí đốt không đến từ Nga.”

Reuters cho biết các Bộ trưởng năng lượng của các nước EU sẽ nhóm họp vào ngày 9/9 để thảo luận về các lựa chọn nhằm kiềm chế giá năng lượng tăng vọt, trong đó có giới hạn giá khí đốt và hạn mức tín dụng khẩn cấp cho những người tham gia thị trường năng lượng.

Hôm Chủ nhật,Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết rằng Đức, cường quốc kinh tế của EU, đã chuẩn bị cho việc Nga ngừng cung cấp khí đốt hoàn toàn.

Đức đang ở giai đoạn hai của kế hoạch khí đốt khẩn cấp ba giai đoạn. Trong cuộc chạy đua về các nguồn cung cấp thay thế, Đức đang lắp đặt các thiết bị đầu cuối khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) tạm thời như một điểm dừng trong khi nước này xây dựng các cơ sở lâu dài để có thể vận chuyển khí đốt từ các mỏ xa hơn.

Mandel cho biết hiện tại có nhiều khả năng thay thế khí đốt của Nga bằng nhập khẩu LNG, nhưng khi thời tiết chuyển lạnh và nhu cầu bắt đầu tăng vào mùa đông ở châu Âu và châu Á, số lượng LNG mà châu Âu có thể nhập khẩu sẽ bị giới hạn.

Thị trường toàn cầu đối với LNG vốn đã chật hẹp do nền kinh tế thế giới thu hút nguồn cung trong quá trình phục hồi sau đại dịch. Cuộc khủng hoảng Ukraine đã làm tăng thêm nhu cầu.

Na Uy, một nhà sản xuất lớn của châu Âu, đã và đang bơm thêm khí đốt vào thị trường châu Âu nhưng không thể lấp đầy khoảng trống mà Nga để lại.

Tuần trước, các cơ sở lưu trữ của Đức hiện đã đầy khoảng 85%, trong khi các cơ sở trên khắp châu Âu đã đạt mục tiêu 80%.

Klaus Mueller, Chủ tịch Cơ quan quản lý năng lượng của Đức (Germany’s Federal Network Agency), cho biết trong tháng Tám rằng ngay cả khi các kho khí đốt của Đức lấp đầy 100%, chúng sẽ trống rỗng trong vòng hai tháng rưỡi nếu dòng khí đốt của Nga bị ngừng hoàn toàn.

Thanh Bình