Chiến thuật dầu mỏ của ông Trump với Ấn Độ và Nga là gì?

15:39 | 26/10/2025

(PetroTimes) - Trong một bước ngoặt lớn về chính sách đối ngoại, Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên trong nhiệm kỳ hai áp đặt các biện pháp trừng phạt liên quan đến Ukraine đối với Nga, nhắm vào hai tập đoàn dầu khí lớn nhất nước này - Lukoil và Rosneft.

Chiến thuật dầu mỏ của ông Trump với Ấn Độ và Nga là gì?

Ông Trump bước sâu hơn vào “ván cờ năng lượng” toàn cầu, tận dụng sức mạnh kinh tế của Mỹ để siết chặt nguồn thu của Nga trong xung đột, đồng thời gây sức ép với Ấn Độ. (Ảnh: YouTube)

Động thái này đánh dấu sự thay đổi rõ rệt so với cách tiếp cận trước đây của ông, khi thường sử dụng thương mại và thuế quan để gây ảnh hưởng, thay vì trừng phạt trực tiếp ngành năng lượng của Moscow.

Với bước đi mới, ông Trump bước sâu hơn vào “ván cờ năng lượng” toàn cầu, tận dụng sức mạnh kinh tế của Mỹ để siết chặt nguồn thu của Nga trong xung đột, đồng thời gây sức ép với Ấn Độ - quốc gia đang tìm cách duy trì thế cân bằng giữa Washington và Moscow.

Từ thuế quan sang trừng phạt

Theo Bộ Tài chính Mỹ, lệnh trừng phạt mới được thiết kế nhằm cắt giảm lợi nhuận từ xuất khẩu dầu của Nga, nhưng không làm gián đoạn hoàn toàn nguồn cung. Điều này khác với cơ chế trần giá 60 USD/thùng mà G7 từng áp dụng, cho phép dầu Nga tiếp tục lưu thông, nhưng với giá thấp hơn.

Theo CNBC, các chuyên gia năng lượng cảnh báo biện pháp này có thể khiến chuỗi cung ứng dầu toàn cầu thêm thắt chặt. Ông John Kilduff của Again Capital nhận định, dù OPEC - đặc biệt là Ả Rập Xê-út - vẫn còn công suất dự phòng, “nhu cầu tăng đối với nguồn cung không bị trừng phạt sẽ đẩy giá dầu lên cao”.

Bước đi mới trong “ngoại giao năng lượng” của ông Trump phản ánh nỗ lực gây sức ép buộc Moscow chấp nhận ngừng bắn ở Ukraine.

Tuy nhiên, việc trừng phạt hai nhà khai thác dầu hàng đầu của Nga cũng khiến ông Trump đối mặt với một thách thức khác: Nguy cơ bùng phát căng thẳng thương mại với Ấn Độ - một trong những khách hàng lớn nhất của dầu Nga.

Ấn Độ ở giữa làn đạn

Với Ấn Độ, các biện pháp trừng phạt này đến vào thời điểm đặc biệt nhạy cảm. Kể từ khi chiến sự ở Ukraine nổ ra năm 2022, nước này đã trở thành điểm đến lớn cho nguồn dầu Nga giá rẻ. Nhưng nay, khi Washington nhắm trực tiếp vào Rosneft và Lukoil, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ buộc phải xem xét lại chiến lược nhập khẩu.

Theo Reuters, Reliance Industries - tập đoàn tư nhân vận hành nhà máy lọc dầu lớn nhất thế giới tại Jamnagar (bang Gujarat) - đang lên kế hoạch cắt giảm, thậm chí ngừng nhập dầu Nga. Reliance hiện có hợp đồng dài hạn mua khoảng 500.000 thùng dầu mỗi ngày từ Rosneft, nhưng lệnh trừng phạt mới dự kiến sẽ khiến các lô hàng này gặp nhiều khó khăn.

Nayara Energy - trong đó Rosneft là cổ đông lớn nhất - cũng rơi vào tình thế tương tự. Reuters cho biết, các công ty lọc dầu quốc doanh Ấn Độ như Indian Oil Corporation và Bharat Petroleum đang rà soát kỹ hợp đồng và hồ sơ hàng hóa cho các chuyến giao sau ngày 21/11, nhằm đảm bảo nguồn dầu không đến trực tiếp từ các doanh nghiệp Nga bị trừng phạt.

Các lệnh trừng phạt mới đã đặt Ấn Độ vào thế khó: Vừa phải đảm bảo nguồn năng lượng với giá hợp lý, vừa phải duy trì quan hệ thương mại với Mỹ - trong bối cảnh hai bên vẫn đang đàm phán một thỏa thuận nhằm tránh mức thuế 50% mà ông Trump áp lên hàng hóa Ấn Độ.

Các biện pháp trừng phạt năng lượng của ông Trump không diễn ra đơn lẻ, mà gắn chặt với chính sách thuế quan của ông đối với New Delhi. Tổng thống Mỹ đã áp mức thuế 50% lên hàng xuất khẩu của Ấn Độ, với lý do nước này tiếp tục mua dầu từ Nga. Ông cũng nhiều lần tuyên bố rằng Thủ tướng Narendra Modi đã hứa sẽ giảm dần việc nhập dầu Nga - điều mà phía Ấn Độ kiên quyết phủ nhận.

“Ấn Độ nói với tôi rằng họ sẽ dừng việc này. Đó là một quá trình, và đến cuối năm nay, họ sẽ giảm xuống gần như bằng không”, ông Trump tuyên bố. Tuy nhiên, Chính phủ Ấn Độ khẳng định không hề có cuộc trao đổi nào như vậy và nhấn mạnh rằng New Delhi sẽ tiếp tục ưu tiên bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, thay vì nhượng bộ trước sức ép từ bên ngoài.

Theo Bloomberg, Ấn Độ và Mỹ đang đàm phán để hạ mức thuế đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ xuống còn khoảng 15-16%, song tiến trình này bị chững lại do bất đồng về vấn đề năng lượng. Những tuyên bố lặp lại của ông Trump về “cam kết” của ông Modi dường như ít mang tính thực tế, và có thể nhằm tạo ấn tượng rằng Ấn Độ đang dần nhượng bộ trước sức ép của Washington và xa rời Moscow.

Ngoại giao năng lượng và bài toán cân bằng

Thách thức lớn nhất của Ấn Độ hiện nay là duy trì thế cân bằng mong manh trong quan hệ đối ngoại. Ông Ashok Malik thuộc The Asia Group chia sẻ với Bloomberg: “Ấn Độ cần một thỏa thuận thương mại với Mỹ, đồng thời phải đảm bảo nguồn năng lượng có giá hợp lý. Nghệ thuật điều hành kinh tế quốc gia đòi hỏi ngoại giao Ấn Độ phải đạt được cả hai mục tiêu này”. Vì vậy, New Delhi đã bắt đầu xem xét tăng nhập khẩu dầu thô và khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) từ Mỹ, với tổng giá trị có thể lên tới 15 tỷ USD, theo các quan chức Ấn Độ.

Tuy nhiên, động thái này không đồng nghĩa với việc Ấn Độ quay lưng với Nga, mà chỉ là sự điều chỉnh chiến lược nhằm giảm rủi ro từ các lệnh trừng phạt, đồng thời duy trì sự đa dạng trong nguồn cung năng lượng. Dẫu vậy, các mức thuế và biện pháp trừng phạt của Mỹ khiến thế tiến thoái lưỡng nan của Ấn Độ thêm phức tạp: Mỗi bước đi để bảo vệ an ninh năng lượng đều có thể khiến Washington không hài lòng, còn nếu nghiêng quá về phía Mỹ, New Delhi lại có nguy cơ làm tổn hại quan hệ truyền thống với Moscow.

Thủ tướng Narendra Modi cũng tuyên bố sẽ tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 tại Kuala Lumpur theo hình thức trực tuyến, tránh khả năng gặp trực tiếp Tổng thống Trump. Giới quan sát coi đây là bước đi ngoại giao tinh tế - vừa giúp giảm căng thẳng, vừa duy trì kênh đối thoại mở.

Các lệnh trừng phạt của ông Trump đã khiến thị trường chao đảo và dấy lên tranh luận về mức độ độc lập trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ. Khi cả năng lượng và thương mại đều đang bị soi xét, việc ông Modi tránh gặp trực tiếp ông Trump cho thấy sự thận trọng - nhằm tránh để thế giới nghĩ rằng Ấn Độ bị ép buộc, hay nhượng bộ.

Động thái của ông Trump về dầu mỏ diễn ra trong bối cảnh kinh tế Ấn Độ tăng trưởng mạnh và nhu cầu năng lượng leo thang. Nếu phải giảm nhập khẩu dầu từ Nga mà chưa có nguồn thay thế phù hợp, giá nhiên liệu trong nước có thể tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp.

Ấn Độ đang phải bước đi trên “sợi dây mỏng” giữa hai mục tiêu đối nghịch: Vừa muốn đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ, vừa cần giữ được tự chủ chiến lược và nguồn năng lượng giá rẻ.

Trong khi ông Trump tái sắp xếp lại “bàn cờ dầu mỏ” toàn cầu, ngoại giao của Ấn Độ sẽ đối mặt với thử thách chưa từng có. “Trò chơi dầu mỏ” của ông Trump không chỉ nhằm gây sức ép buộc Nga chấm dứt chiến sự, mà còn là nỗ lực định hình lại trật tự thế giới - nơi các cường quốc khác khó có thể liên kết để thách thức vị thế siêu cường của Mỹ.

Những tuyên bố lặp lại của ông Trump rằng ông Modi đã hứa ngừng mua dầu Nga có lẽ không phản ánh thực tế, mà chủ yếu nhằm tạo cảm giác rằng Ấn Độ đang dần rời xa Moscow trong các cuộc trao đổi song phương.