Bùng nổ khoan dầu – Minh chứng cho khả năng phục hồi của Nga trước các lệnh trừng phạt của phương Tây

Sản lượng dầu của Nga sẽ ổn định trong năm 2024

Nga nhẹ nhàng vượt qua các lệnh trừng phạt dầu mỏ của phương Tây trước khi bước sang năm 2024

Hoạt động khoan dầu tại một mỏ dầu, khí đốt và condensate ở huyện Lensk, Cộng hòa Sakha, Nga (Nguồn: Bloomberg)

Sự bùng nổ trong hoạt động khoan dầu diễn ra cùng với sự phục hồi cả về khối lượng và giá trị xuất khẩu dầu của Nga, một minh họa rõ ràng cho thấy ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch của nước này đã trở thành nguồn tài chính quan trọng như thế nào cho kế hoạch của Tổng thống Vladimir Putin ở Ukraine.

Ông Ronald Smith, nhà phân tích dầu khí tại BCS Global Markets có trụ sở tại Moscow, cho biết: “Nga về cơ bản độc lập hơn trong các dịch vụ mỏ dầu của mình so với mức được đánh giá”.

Theo số liệu của Bloomberg, trong 11 tháng đầu năm 2023, Nga đã khoan các giếng khai thác dầu với tổng độ sâu 28.100 km. Con số này đang trên đà đánh bại kỷ lục thời hậu Xô Viết của năm trước đó.

Tổng độ sâu khoan tại các giếng khai thác dầu của Nga qua từng năm (Nguồn: Bloomberg)

Tốc độ khoan điên cuồng - trong bối cảnh khai thác khá ổn định - cũng đưa ra dấu hiệu về một số vấn đề dài hạn có thể đang hình thành đối với ngành dầu mỏ của Nga do sự cô lập quốc tế của Moscow. Ngành công nghiệp này đang nỗ lực hơn để duy trì sản lượng từ các giếng lâu đời nhất, trong khi các dự án mới nhằm duy trì khai thác trong những thập kỷ tới phải thích ứng với hoàn cảnh đã thay đổi của đất nước.

Theo các nhà phân tích tại Kpler và công ty tư vấn Ykov & Partners có trụ sở tại Moscow, trong cả năm 2023, sản lượng khoan của Nga dự kiến sẽ đạt tới 30.000 km. Sự gia tăng này diễn ra bất chấp áp lực của các nước phương Tây đối với ngành năng lượng của nước này, vốn là nguồn tài trợ chính cho cuộc xung đột của Điện Kremlin ở Ukraine. Lĩnh vực này đã trở thành mục tiêu của các lệnh trừng phạt từ cấm nhập khẩu và giới hạn giá đến cấm xuất khẩu công nghệ.

Năm ngoái, Mỹ đã trừng phạt hàng chục công ty sản xuất thiết bị khoan và phát triển kỹ thuật khai thác mới, nhằm “hạn chế khả năng khai thác trong tương lai của Nga”. Liên minh Châu Âu vào năm 2022 đã áp đặt “hạn chế xuất khẩu toàn diện đối với thiết bị, công nghệ và dịch vụ cho ngành năng lượng ở Nga”.

Hai trong số những nhà cung cấp dịch vụ dầu mỏ lớn nhất thế giới – Halliburton Co. và Baker Hughes Co. – đã bán các đơn vị ở Nga của họ và rút lui. Hai gã khổng lồ khác là SLB và Weatherford International Plc cho biết họ tiếp tục hoạt động tại nước này và tuân thủ các lệnh trừng phạt.

Ảnh minh họa

Mục tiêu bất thành

Dữ liệu chỉ ra rằng các biện pháp hạn chế này phần lớn đã thất bại.

Ông Daria Melnik, Phó chủ tịch phụ trách thăm dò và khai thác tại công ty nghiên cứu Rystad Energy A/S có trụ sở tại Oslo, cho biết: “Chỉ khoảng 15% thị trường khoan nội địa của Nga phụ thuộc vào công nghệ từ những quốc gia được gọi là không thân thiện”.

Việc các công ty dịch vụ dầu khí lớn của phương Tây rút khỏi Nga có tác động khiêm tốn vì phần lớn các công ty này để lại nguyên vẹn các công ty con địa phương của họ và bí quyết được xây dựng qua nhiều năm vẫn được giữ lại, theo ông Viktor Katona, nhà phân tích dầu thô hàng đầu tại Kpler.

Dữ liệu ngành cho thấy tốc độ khoan thăm dò của Nga cũng đã phục hồi tăng trưởng sau khi giảm do đại dịch, mặc dù vẫn ở dưới mức đỉnh năm 2019.

Giàn khoan dầu do Lukoil vận hành tại mỏ dầu Kravtsovskoye ở biển Baltic, Nga (Nguồn: Reuters)

Ông Melnik cho biết: “Trong thời kỳ khủng hoảng, khi các công ty phải tối ưu hóa ngân sách đầu tư của mình, các dự án có rủi ro cao, bao gồm cả việc thăm dò, sẽ bị cắt giảm”.

Tuy nhiên, trong cả năm 2023, Nga dự kiến sẽ khoan các giếng thăm dò với tổng độ sâu chỉ hơn 1.000 km, theo ông Dmitry Kasatkin, đối tác tại Kasatkin Consulting.

Kỷ lục khoan dầu là dấu hiệu cho thấy khả năng phục hồi của Nga trước các lệnh trừng phạt năng lượng của phương Tây, nhưng tốc độ hoạt động cũng mang theo một lời cảnh báo.

Khó khăn về công nghệ

Trong những năm qua, sự tăng giảm của hoạt động khoan dầu của quốc gia này phần lớn diễn ra đồng bộ với những thay đổi về sản lượng, dữ liệu lịch sử cho thấy. Tuy nhiên, vào năm 2023, sự bùng nổ hoạt động khoan diễn ra cùng với việc cắt giảm sản lượng mà Moscow đang thực hiện song song với Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Điều đó cho thấy tần suất hoạt động cao chỉ để duy trì sản lượng.

Công nhân tại mỏ dầu Imilorskoye do Lukoil sở hữu bên ngoài thành phố Kogalym, Tây Siberia, Nga (Nguồn: Reuters)

Giám đốc trung tâm Ykov & Partners Gennadii Masakov cho biết: “Lý do chính cho sự tăng trưởng trong lĩnh vực khoan của Nga là nhu cầu triển khai các giếng mới. Các giếng mới phải được đưa vào hoạt động vì các mỏ đang khai thác hiện đang cạn kiệt”.

Theo một bài báo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, tính đến năm 2022, các mỏ đã hoạt động hơn 5 năm chiếm gần 96% tổng sản lượng nhiên liệu lỏng của Nga. Báo cáo cũng cho biết rằng nhiều dự án thượng nguồn đã vượt quá mức đỉnh sản lượng từ lâu.

Ông Sergey Vakulenko, một chuyên gia kỳ cựu trong ngành, người đã dành 10 năm trong sự nghiệp 25 năm của mình với tư cách là giám đốc điều hành tại một công ty khai thác dầu mỏ của Nga, cho biết: “Sự suy giảm tự nhiên là một yếu tố thường xuyên” đối với ngành công nghiệp quốc gia.

Sự cạn kiệt phải được bù đắp bằng việc khoan mới tại các địa điểm hiện có, được gọi là mỏ nâu, hoặc bằng các dự án mới được gọi là mỏ xanh. Điều thứ hai có thể có vấn đề, ông Vakulenkо cho biết.

Ông nói: “Việc phát triển các mỏ xanh được lên kế hoạch trước xung đột đã bao gồm sự tham gia của các công nghệ đến từ phương Tây và chúng cần phải được thiết kế lại để điều chỉnh cho phù hợp với các công nghệ hiện có. Trong khi đó, các công ty dầu mỏ của Nga đang cố gắng duy trì trạng thái ổn định bằng cách đẩy nhanh khai thác tại các mỏ nâu”.

Ông Vakulenko cũng nói rằng rất khó để có được một số bộ phận từ các nhà cung cấp nước ngoài.

Trong khi đó, ông Masakov cho biết sự độc lập về công nghệ mà các máy khoan của họ đạt được sẽ đủ để Nga giữ sản lượng ổn định trong trung hạn. Tuy nhiên, theo thời gian, hiệu quả hoạt động khoan của Nga sẽ giảm sút, có khả năng gây rủi ro tới 20% sản lượng quốc gia nếu trữ lượng chưa được khai thác trở nên không còn hiệu quả để phát triển, ông ước tính.

Đỗ Khánh

Bloomberg