Ai đang giúp Nga duy trì lợi nhuận năng lượng?

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với dầu khí Nga dường như là vô ích

“Bão” trừng phạt ít tác dụng

Thực tế, những gã khổng lồ năng lượng bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ đã tận dụng tình trạng dư thừa để nhập khẩu rất nhiều dầu thô của Nga. Tháng trước, Markets Insider đã báo cáo: “Trung Quốc và Ấn Độ đang mua quá nhiều dầu của Nga đến mức Nga hiện đang bán nhiều dầu thô hơn so với trước khi xảy ra xung đột Nga - Ukraine”.

Thời gian gần đây, các số liệu chỉ ra rằng, châu Á đang tăng cường mua năng lượng của Nga. Do ảnh hưởng của đợt nắng nóng nghiêm trọng, các lưới điện trên khắp châu Á đang ở trong tình trạng cực kỳ căng thẳng, nhu cầu đối với than, khí đốt và dầu mazut tăng mạnh.

Theo số liệu từ công ty theo dõi dữ liệu Kpler, xuất khẩu than của Nga sang châu Á đã tăng 1/3 so với năm ngoái, xuất khẩu dầu nhiên liệu vừa có hai tháng cao nhất trong lịch sử và xuất khẩu LNG cũng ghi nhận mức tăng lớn.

Tính đến nay, dầu của Nga chiếm gần 20% lượng dầu thô nhập khẩu hàng năm của Ấn Độ, so với chỉ 2% vào năm 2021, theo số liệu từ Ngân hàng Baroda. Trung Quốc cùng với Ấn Độ đã nổi lên như là “những khách hàng nhiệt tình nhất mua dầu giá rẻ của Nga”, bây giờ là than, khí đốt và dầu mazut.

Các quốc gia châu Á khác cũng đang kiếm bộn tiền nhờ tận dụng thời cơ này, như Hàn Quốc, Malaysia hay Sri Lanka. Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria đã tăng đáng kể nhập khẩu năng lượng từ Nga. Mặc dù là thành viên EU, Bulgaria được miễn trừ khỏi lệnh cấm vận dầu mỏ của Nga, được phép nhập khẩu bằng đường biển.

Nga có cắt giảm sản lượng dầu?

Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cho biết, đến nay, Nga đã thất bại trong việc cắt giảm sản lượng dầu 500.000 thùng/ngày như đã hứa và thậm chí có thể đang tìm cách tăng sản lượng để bù đắp cho khoản doanh thu bị mất.

Trong Báo cáo về thị trường dầu mỏ, IEA cho biết, xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu mỏ của Nga tiếp tục chứng tỏ khả năng phục hồi, xuất khẩu đạt mức cao nhất trong tháng 4-2023 với 8,3 triệu thùng/ngày kể từ khi xảy ra cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Nga đã cảnh báo vào tháng 2-2023 rằng, Nga sẽ giảm sản lượng dầu thô 500.000 thùng/ngày do lệnh cấm nhập khẩu của EU và việc áp trần giá đối với dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ. Ban đầu, Nga nói rằng việc giảm sản lượng này sẽ áp dụng cho tháng 3-2023. Tuy nhiên, sau đó, Phó Thủ tướng Alexander Novak đã tuyên bố việc cắt giảm sẽ được kéo dài cho đến cuối năm 2023.

"Theo ước tính của chúng tôi, Nga đã không thực hiện đầy đủ việc cắt giảm nguồn cung 500.000 thùng/ngày như đã thông báo. Nga có thể đang tăng khối lượng để bù đắp cho doanh thu bị mất”, IEA cho biết trong báo cáo được công bố hôm 16-5-2023.

Tháng 4-2023, doanh thu xuất khẩu dầu mỏ của Nga ước tính tăng 1,7 tỉ USD so với cùng kỳ năm 2022, lên 15 tỉ USD, trong khi tiền thuế thu từ lĩnh vực dầu khí giảm 64%, IEA cho biết thêm.

Khi được tờ Izvestiya hỏi về triển vọng đối với giá dầu vào cuối năm nay, Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak khẳng định, ông tin rằng giá sẽ vượt ngưỡng 80 USD/thùng.

“Tôi hy vọng nhu cầu sẽ tăng trong mùa hè,” ông Novak nói, đồng thời cho biết thêm rằng việc cắt giảm sản lượng đang diễn ra ở nhiều nhà khai thác dầu cũng sẽ khiến thắt chặt thị trường.

“Tôi xin nhắc lại một lần nữa, chúng tôi không có nhiệm vụ thúc đẩy giá, nhiệm vụ của chúng tôi là cân bằng thị trường vì lợi ích của cả nhà khai thác và người tiêu dùng”, ông Novak nhấn mạnh.

Châu Á đang tăng cường mua năng lượng của Nga trong thời gian gần đây

Sự hoán đổi không thể kéo dài

Giám đốc của JTD Energy Services Pte tại Singapore, John Driscoll, cho biết: “Nơi tồi tệ nhất trong bối cảnh nhiệt độ thiêu đốt như hiện nay là khu vực Nam Á, đặc biệt là các quốc gia nghèo hơn như Pakistan hay Bangladesh. Khi chính phủ thậm chí không thể chăm sóc những nhu cầu cơ bản của người dân, thì rất khó để quan tâm quá nhiều đến các vấn đề quốc tế”.

Có một thực tế là kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột Nga - Ukraine, chưa bao giờ có một mặt trận thống nhất toàn cầu đứng lên chống lại các hành động của Nga ở Ukraine. Thật vậy, một báo cáo của Tổ chức tư vấn độc lập Bruegel từ đầu năm 2023 cho thấy, gần 60% dân số toàn cầu cảm thấy trung lập về cuộc chiến tại Ukraine hoặc tán thành hành động của Nga. Có thể thấy rõ, các biện pháp trừng phạt đối với năng lượng của Nga về cơ bản là vô ích nếu không có sự hợp tác rộng rãi.

Tuy nhiên, Bruegel lập luận rằng, những điều chúng ta thấy về khả năng phục hồi của nền kinh tế Nga và việc hoán đổi thị trường phương Tây để lấy thị trường phương Đông sẽ “không thể kéo dài”. Bruegel nhận định rằng, các biện pháp trừng phạt Nga là khá xa vời.

“Có lẽ thay đổi quan trọng nhất là thông qua việc phơi bày sự phụ thuộc của EU vào nhiên liệu hóa thạch, cuộc chiến Nga - Ukraine đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng không chỉ ở EU... Mô hình kinh tế Nga hoàn toàn phụ thuộc vào một ngành công nghiệp sẽ không còn tồn tại trong tương lai”, báo cáo tháng 2-2023 của Bruegel nêu rõ.

Không thể phủ nhận sự thúc đẩy các hiệp định thương mại toàn cầu và địa chính trị đã thay đổi chương trình nghị sự của các nền kinh tế cường quốc có đủ tầm ảnh hưởng để thay đổi quỹ đạo của toàn bộ thị trường năng lượng toàn cầu. Phản ứng trực tiếp với sự sụp đổ quan hệ giữa EU và Nga, các nền kinh tế phương Tây đang tái ưu tiên chuỗi cung ứng năng lượng trong nước, với trọng tâm chính là năng lượng tái tạo.

Chiến tranh cùng với trợ giá có thể đã đánh bật mốc thời gian chuyển đổi xanh 10 năm, tờ Economist đưa tin vào đầu năm 2023. IEA cũng cho rằng, chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine đã thúc đẩy “tăng tốc” quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và dự đoán nhiên liệu hóa thạch sẽ đạt đỉnh chỉ trong vòng 5 năm.

Nga nói Mỹ đừng ‘dạy khôn’ Ả Rập Xê-út về chính sách khai thác dầu mỏ

Iran đã rót bao nhiêu tiền để vực dậy ngành dầu khí giữa bão trừng phạt?

Pakistan nhận lô hàng dầu thô giá rẻ đầu tiên từ Nga

Goldman Sachs hạ dự báo giá dầu gần 10% khi nguồn cung của Nga phục hồi

Minh Quân