Xung đột Iran-Israel: Giá dầu có thể tăng tới 150 USD/thùng?

09:19 | 15/06/2025

(PetroTimes) - Eo biển Hormuz là nơi vận chuyển tới 21% lượng dầu và 25% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) toàn cầu, nên bất kỳ gián đoạn nào tại đây cũng có thể khiến nguồn cung toàn cầu chao đảo.

Xung đột Iran-Israel: Giá dầu có thể tăng tới 150 USD/thùng?

Iran đóng eo biển Hormuz sẽ là cú sốc với chuỗi cung ứng dầu mỏ thế giới. Ảnh AFP

Hiện phí bảo hiểm xung đột đối với tàu chở dầu đi qua vùng Vịnh đã tăng tới 300%, khiến một số hãng tính đến việc rút lui. Nếu lưu lượng tàu giảm 20%, thế giới sẽ mất khoảng 4 triệu thùng/ngày – đủ để làm xáo trộn cung – cầu và đẩy thị trường dầu rơi vào trạng thái căng thẳng nghiêm trọng.

Giá dầu có thể tăng vọt lên 150 USD/thùng do eo biển Hormuz bị phong tỏa

Mỗi ngày có khoảng 21 triệu thùng dầu – tương đương 1/5 nhu cầu toàn cầu – được vận chuyển qua eo biển Hormuz, hành lang hàng hải chỉ rộng 21 dặm. Đây là một trong những điểm huyết mạch, nhưng cũng dễ bị tổn thương nhất trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu. Iran nhiều lần đe dọa phong tỏa khu vực này, và khi căng thẳng trong khu vực leo thang, nguy cơ đó càng trở nên rõ rệt.

Vì sao việc phong tỏa Hormuz lại đáng lo?

Không chỉ chiếm 21% lượng dầu toàn cầu, khoảng 25% LNG vận chuyển bằng đường biển cũng đi qua eo biển này. Với các quốc gia vùng Vịnh như Ả Rập Xê Út, Iraq, UAE, Qatar, Kuwait – những nước gần như phụ thuộc hoàn toàn vào Hormuz – chỉ một gián đoạn ngắn cũng có thể khiến thị trường năng lượng toàn cầu rối loạn.

Thị trường bảo hiểm đã có phản ứng ngay lập tức. Chỉ sau một đêm, phí bảo hiểm xung đột cho tàu chở dầu qua vùng Vịnh đã tăng gấp 4 lần. Một số hãng bảo hiểm lớn thuộc Lloyd’s of London đang cân nhắc rút khỏi khu vực. Nếu không có bảo hiểm, tàu sẽ không dám đi – và không có tàu thì cũng chẳng có dầu.

Iran không cần công nghệ hiện đại để phong tỏa Hormuz. Họ có mìn, tàu cao tốc, tên lửa chống hạm, và đã nhiều lần tập trận mô phỏng kịch bản này. Dù Hạm đội 5 của Mỹ luôn hiện diện ở đây, nhưng nếu xảy ra xung đột, việc rà phá mìn có thể kéo dài nhiều tuần.

Một điều giới đầu tư thường xem nhẹ: Iran không cần phong tỏa hoàn toàn. Chỉ cần mức rủi ro tăng cao, khiến lưu lượng tàu giảm 20% thì thế giới đã mất 4 triệu thùng/ngày. Không ai muốn đánh cược mạng sống của thủy thủ đoàn vì lợi nhuận. Áp lực tâm lý đôi khi còn lớn hơn cả thiệt hại vật chất.

Không tuyến vận tải nào đủ sức thay thế Hormuz

Dù vẫn có những kỳ vọng vào các tuyến thay thế, nhưng thực tế còn rất hạn chế: Đường ống Đông – Tây của Ả Rập Xê Út chỉ vận chuyển được khoảng 5 triệu thùng/ngày; Cảng Fujairah (UAE) có công suất khoảng 1,5 triệu thùng/ngày; Đường ống Iraq – Thổ Nhĩ Kỳ chỉ đạt tối đa 400.000 thùng/ngày và hoạt động không ổn định; Dự án Iraq – Jordan vẫn chưa triển khai; Kuwait và Qatar gần như không có tuyến thay thế.

Trong khi Hormuz mỗi ngày vận chuyển khoảng 17 triệu thùng dầu thô và 4 triệu thùng sản phẩm lọc dầu, thì tổng công suất các tuyến thay thế chỉ đạt khoảng 7 triệu thùng/ngày – nghĩa là vẫn thiếu ít nhất 10 triệu thùng.

Ngay cả những giải pháp tạm thời như đảo chiều đường ống, xây cảng, hay chuyển sang vận tải đường bộ cũng cần nhiều tháng để triển khai. Nếu Hormuz bị phong tỏa, thế giới hoàn toàn có thể đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng nhất kể từ năm 1973 đến nay.

Cước tàu chở dầu tăng vọt: Tín hiệu cảnh báo sớm cho thị trường dầu mỏ

Giá cước tàu chở dầu loại VLCC từ Trung Đông đi châu Á vừa bất ngờ tăng tới 40%, phản ánh tâm lý lo ngại ngày càng lớn trên thị trường năng lượng. Nguyên nhân là các chủ tàu bắt đầu yêu cầu thêm phụ phí rủi ro, do căng thẳng tại khu vực gần Iran, và nhiều tàu phải đi đường vòng để tránh eo biển Hormuz – khiến chi phí vận chuyển đội lên. Một chuyến tàu trước đây tốn khoảng 3 triệu USD, giờ đã lên tới 5 triệu USD.

Theo dữ liệu theo dõi tàu biển, hiện có ít nhất 17 tàu dầu đã đổi hướng, né tuyến hàng hải đi qua eo Hormuz – vốn được coi là “yết hầu” của chuỗi cung ứng dầu toàn cầu. Một số tàu chở hàng trống thậm chí từ chối nhận đơn hàng nếu không có đảm bảo hộ tống quân sự. Ước tính khoảng 30% công suất vận chuyển đã rút khỏi khu vực này.

Tình hình còn căng thẳng hơn với các tàu nhỏ chuyên chở xăng dầu thành phẩm. Do không được trang bị hệ thống phòng vệ như các tàu VLCC, cước vận chuyển của nhóm tàu này đã tăng gấp 2 – 3 lần, có lúc lên tới 200%. Nhiều chủ tàu không muốn mạo hiểm đưa tài sản vào vùng biển đang tiềm ẩn nguy cơ xung đột leo thang.

Thị trường tài chính bắt đầu phản ứng

Trên thị trường phái sinh, các quyền chọn liên quan đến rủi ro đóng cửa eo Hormuz đang được định giá với xác suất khoảng 10% – tăng mạnh so với mức chỉ 2% hồi tháng trước. Dù vậy, con số này có thể vẫn chưa phản ánh hết toàn bộ rủi ro.

Xu hướng đầu tư bất đối xứng lên ngôi

Một số nhà đầu tư lớn đang đổ tiền vào các quyền chọn mua dầu ở mức giá rất cao – chẳng hạn, 150 USD/thùng cho kỳ hạn tháng 12. Đây là các hợp đồng có giá rất rẻ, nhưng nếu kịch bản xấu xảy ra, lợi nhuận mang lại sẽ cực kỳ lớn.

Cổ phiếu các công ty vận tải dầu như Frontline, Euronav, DHT, Nordic American Tankers cũng đang hút mạnh dòng tiền nhờ triển vọng lợi nhuận tăng cao khi cước vận tải leo thang.

Ở chiều ngược lại, nếu giá dầu vượt mốc 150 USD/thùng, nhiều ngành sẽ lao đao: Các hãng hàng không có thể phá sản, vận tải đường bộ thua lỗ nặng, còn ngành hóa chất thì bị bào mòn lợi nhuận. Đây là những lĩnh vực mà nhà đầu tư có thể cân nhắc bán khống để phòng rủi ro năng lượng. Eo biển Hormuz đang trở thành một canh bạc thực sự – “được ăn cả, ngã về không”. Trong bối cảnh rủi ro ngày một tăng cao, giới đầu tư cần chuẩn bị sẵn các chiến lược vừa giới hạn thiệt hại, vừa có thể thu lời nếu tình hình vượt khỏi tầm kiểm soát.