Trách nhiệm thu dọn mỏ của Australia và những quy định hiện hành tại Việt Nam

Đạo luật mới cung cấp kế hoạch chi tiết cho các chính phủ đang gặp khó khăn với ngành dầu khí trong việc loại bỏ hàng trăm cơ sở năng lượng lỗi thời, đặc biệt khi thế giới đang chuyển sang nền kinh tế carbon thấp hơn.

Chi phí để ngừng hoạt động các mỏ ngoài khơi ở Australia dự kiến ​​lên tới 40 tỷ USD, với một nửa số này sẽ diễn ra trong 10 năm tới. Nhà tư vấn thuộc Wood Mackenzie cho biết, đối với toàn bộ khu vực châu Á - Thái Bình Dương, dự luật "làm sạch" ước tính sẽ tiêu tốn khoảng 100 tỷ USD cho đến năm 2050.

Luật pháp của Australia hiện tăng cường giám sát việc bán lại các tài sản dầu khí, nhằm đảm bảo bất kỳ chủ sở hữu mới nào cũng có đủ năng lực tài chính và kĩ thuật để xử lý khi ngừng hoạt động. Gây tranh cãi nhất trong đạo luật mới có lẽ là trách nhiệm pháp lý, được mô phỏng giống với những quy định hiện hành tại Biển Bắc của Vương quốc Anh, trong đó ràng buộc các chủ sở hữu cũ của mỏ dầu phải chịu trách nhiệm nếu chủ sở hữu mới phá sản.

Việc bán các mỏ dầu và khí trưởng thành cho những nhà đầu tư phù hợp với chi phí thấp, những công ty có đủ khả năng kéo dài tuổi thọ của các mỏ này một cách có lợi đã trở thành thông lệ tiêu chuẩn tại các khu vực khai thác truyền thống trên khắp thế giới, như ở Biển Bắc (Anh), Vịnh Mexico (Mỹ) và ngoài khơi Australia.

Trên thực tế, Australia đã tiến hành sửa đổi luật sau khi bị bỏ mặc và phải tự thu dọn các mỏ dầu Laminaria-Corallina ở Biển Timor, sau khi một công ty quy mô nhỏ sụp đổ vào năm 2019. Chi phí thu dọn các mỏ này ước tính lên tới 1 tỷ AUD (725 triệu USD).

Các tiêu chí nghiêm ngặt hơn trong đạo luật mới được kỳ vọng sẽ ngăn chặn những thương vụ mua bán tương tự ở Australia vào thời điểm mà một số mỏ dầu và khí đốt ngoài khơi Đông Nam và Tây Australia gần hết vòng đời.

Andrew McConville, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Khai thác Dầu khí Australia cho biết: "Nếu bạn tuân thủ mọi quy định, hy vọng bạn sẽ không bao giờ thấy mình ở vị trí phải thực hiện các trách nhiệm pháp lý".

Hiện tại, Exxon Mobil Corp và đối tác BHP Group đã từ bỏ kế hoạch bán lại các mỏ ở vùng Đông Nam Australia sau khi Chính phủ nước này cảnh báo rằng hãy cẩn thận trong việc lựa chọn người mua. Thay vào đó, BHP đã đồng ý hợp nhất hoạt động kinh doanh dầu của mình với nhà sản xuất khí đốt độc lập hàng đầu của Australia là Woodside Petroleum.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ hồi cuối năm 2017 có Quyết định quy định việc thu dọn các công trình, thiết bị và phương tiện phục vụ hoạt động dầu khí của tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động dầu khí tại Việt Nam. Quyết định nêu rõ quy định về thu dọn công trình dầu khí (bao gồm thu dọn công trình tìm kiếm thăm dò, phát triển mỏ, khai thác dầu khí và thu dọn công trình khí...).

Quyết định nêu rõ, trong thời hạn 9 tháng, kể từ khi khai thác thương mại hoặc 1 năm kể từ ngày đưa công trình dầu khí vào hoạt động, tổ chức, cá nhân phải lập kế hoạch thu dọn công trình dầu khí trình Bộ Công Thương xem xét, phê duyệt.

Bên cạnh đó, trong thời hạn 9 tháng kể từ khi kết thúc hoạt động thu dọn, tổ chức, cá nhân cũng phải lập báo cáo hoàn thành việc thu dọn công trình dầu khí, trình Bộ Công Thương phê duyệt.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tổ chức, cá nhân có trách nhiệm xử lý và quản lý chất thải theo quy định của pháp luật. Đồng thời, tổ chức, cá nhân phải đảm bảo tất cả hoạt động thu dọn được thực hiện một cách an toàn và tuân thủ theo các quy định về quản lý an toàn trong hoạt động dầu khí và hoạt động hàng hải.

Về công tác bảo vệ môi trường, trước khi thực hiện thu dọn, tổ chức, cá nhân phải thực hiện và lập báo cáo quan trắc môi trường, báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trường hợp tổ chức, cá nhân đã tiến hành quan trắc môi trường trong thời hạn 2 năm kể từ ngày kết thúc quan trắc đến trước ngày thực hiện thu dọn thì tổ chức, cá nhân được sử dụng số liệu trong báo cáo quan trắc đó để báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Trong thời hạn 9 tháng kể từ khi kết thúc hoạt động thu dọn, tổ chức, cá nhân phải thực hiện và lập báo cáo quan trắc môi trường, báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Trường hợp đặc biệt, trong quá trình hoạt động dầu khí, công trình dầu khí bị hư hỏng nặng, hoặc có nguy cơ mất an toàn, ảnh hưởng đến an toàn hoạt động dầu khí thì tổ chức; cá nhân phải tiến hành ngay việc thu dọn từng phần hoặc toàn bộ công trình dầu khí, đồng thời báo cáo Bộ Công Thương.

Quyết định kể trên có hiệu lực từ ngày 12/2/2018.

Bình An