Tham vọng dầu mỏ của Brazil thách thức các mục tiêu về khí hậu

Ảnh: OP

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ban tổ chức COP đã vấp phải nhiều chỉ trích vì không ngăn chặn được tình trạng suy thoái môi trường. Việc phát triển thiếu bền vững ở các quốc gia đăng cai, số lượng lớn các nhà vận động hành lang ngành nhiên liệu hóa thạch tham dự, và việc sử dụng máy bay riêng để đến sự kiện là một số trong những vấn đề bị chỉ trích.

Hội nghị khí hậu COP30 năm nay dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 11 tại Brazil – một quốc gia giàu dầu mỏ ở Nam Mỹ với lịch sử lâu dài trong việc khai thác nhiên liệu hóa thạch. Dưới thời cựu tổng thống Jair Bolsonaro, Brazil không đạt được nhiều tiến bộ về khí hậu khi ông theo đuổi chính sách phát triển dựa vào nhiên liệu hóa thạch. Trong nhiệm kỳ của ông, nạn phá rừng ở Amazon tăng lên qua từng năm, với 3.988 km² – tương đương diện tích thành phố New York – bị mất chỉ trong sáu tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2023, Tổng thống Lula da Silva đã cam kết sẽ chấm dứt nạn phá rừng ở Brazil vào năm 2030, mặc dù ông cũng đồng thời củng cố tham vọng dầu mỏ của quốc gia.

Hồi tháng 3 vừa qua, có thông tin cho rằng, một con đường cao tốc bốn làn mới đang được xây dựng để chuẩn bị cho COP30 tổ chức tại thành phố Belém của Brazil. Thành phố này sẽ đón tiếp hơn 50.000 người, bao gồm cả các nhà lãnh đạo thế giới. Chính phủ cho biết việc phát triển con đường này là bền vững, nhưng cộng đồng địa phương và các nhà môi trường học lại không tin như vậy. Người dân trong khu vực phàn nàn rằng họ chưa nhận được bồi thường cho việc phát triển đất – nơi họ phụ thuộc vào để kiếm sống. Trong khi đó, các nhà khoa học lo ngại con đường này sẽ chia tách hai khu rừng, gây phân mảnh hệ sinh thái và làm gián đoạn sự di chuyển của động vật hoang dã.

Tổng thống Lula tuyên bố hội nghị năm nay sẽ mang tính lịch sử vì đây là "một COP trong Amazon, chứ không phải một COP để nói về Amazon". Ông hy vọng hội nghị này sẽ giúp thể hiện nhu cầu của khu vực Amazon, đồng thời chứng minh cam kết của chính phủ trong việc bảo vệ rừng mưa nhiệt đới trước toàn thế giới.

Đường cao tốc, mang tên Avenida Liberdade, ban đầu được đề xuất vào năm 2012 nhưng liên tục bị trì hoãn do lo ngại về môi trường. Tuy nhiên, hội nghị COP30 đã đưa nhiều dự án hạ tầng trong khu vực trở lại bàn đàm phán. Ông Adler Silveira, thư ký phụ trách cơ sở hạ tầng của bang Pará, cho biết con đường là một trong 30 dự án đang được triển khai tại Belém để hiện đại hóa thành phố, nhằm "để lại di sản cho người dân và, quan trọng hơn, phục vụ hội nghị COP30 một cách tốt nhất có thể".

Đây không phải là lần đầu tiên các hội nghị thượng đỉnh COP bị chỉ trích về mặt môi trường. Trong những năm gần đây, hội nghị khí hậu đã được tổ chức tại một số quốc gia giàu dầu mỏ, bao gồm Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Azerbaijan. Các nhà môi trường học và nhiều nhân vật hàng đầu trong lĩnh vực khí hậu đã chỉ trích các nước chủ nhà vì cho phép hàng nghìn nhà vận động hành lang cho nhiên liệu hóa thạch tham dự sự kiện. Tại COP29 ở Azerbaijan, hơn 1.700 nhà vận động cho ngành than đá, dầu mỏ và khí đốt đã có mặt tại hội nghị, điều mà nhiều người cho rằng đã làm suy yếu nỗ lực của hội nghị.

Một nhóm các chuyên gia chính sách khí hậu có ảnh hưởng, bao gồm cựu Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, cựu Tổng thống Ireland Mary Robinson và cựu Trưởng đoàn đàm phán khí hậu Liên Hợp Quốc Christiana Figueres, đã gửi thư đến Liên Hợp Quốc yêu cầu có sự thay đổi. Trong thư, họ viết: "Giờ đây, rõ ràng rằng COP không còn phù hợp với mục tiêu ban đầu. Chúng ta cần chuyển từ đàm phán sang hành động thực thi".

Trước thềm COP29, một đoạn video bị rò rỉ cho thấy một thành viên chủ chốt trong ban tổ chức của chính phủ Azerbaijan dường như đề nghị giúp môi giới các thỏa thuận liên quan đến nhiên liệu hóa thạch. Trong lễ khai mạc hội nghị, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev tuyên bố rằng dầu khí của nước ông là "món quà của Chúa trời".

Ngoài ra, nhiều nhà lãnh đạo thế giới cũng bị chỉ trích vì sử dụng máy bay riêng để đến các hội nghị COP trước đây. Vào năm 2022, tại COP27 ở Ai Cập, dữ liệu từ FlightRadar24 cho thấy có 36 máy bay riêng hạ cánh xuống Sharm el-Sheikh trong khoảng từ ngày 4 đến ngày 6 tháng 11 – thời điểm bắt đầu hội nghị – và thêm 64 chiếc khác bay đến Cairo, trong đó 24 chiếc xuất phát từ Sharm el-Sheikh. Trang web này cho biết có thể còn nhiều chuyến bay riêng khác được lên lịch mà hệ thống không theo dõi được. Mặc dù con số này thấp hơn so với số lượng máy bay riêng chở các nhà lãnh đạo đến COP26 ở Glasgow, Vương quốc Anh vào năm trước, nhưng vẫn gây ra lượng phát thải carbon đáng kể.

Khi nhiều cường quốc thế giới cùng hợp tác hành động vì khí hậu thông qua các hội nghị COP hàng năm, cần có nỗ lực lớn hơn để giảm thiểu tác động môi trường của sự kiện và thúc đẩy sự tham gia sâu rộng hơn từ các nhà lãnh đạo về khí hậu. Các hội nghị COP đã ghi nhận những tiến triển đáng kể mỗi năm, nhưng việc các nhà vận động nhiên liệu hóa thạch tham dự đông đảo và phát triển thiếu bền vững tại các nước chủ nhà có thể đe dọa đến những tiến bộ đó.

Bình An

OP