Saudi Aramco chật vật IPO

Cải tổ sâu rộng ngành năng lượng

Ngày 2-9-2019, Giám đốc điều hành Saudi Aramco Khalid al-Falih, đồng thời là Bộ trưởng Năng lượng Arập Xêút cho biết, ông được thay thế ở vị trí đứng đầu Saudi Aramco. Đồng thời, ông Yassir al-Rumayyan, người đứng đầu Quỹ đầu tư công, được bổ nhiệm làm Chủ tịch HĐQT Saudi Aramco. Ông Rumayyan đã là thành viên HĐQT, đứng đầu Quỹ đầu tư công của Arập Xêút, người giám sát một kế hoạch đầy tham vọng nhằm đa dạng hóa nền kinh tế của vương quốc chủ yếu phụ thuộc vào vàng đen.

Cựu Bộ trưởng Năng lượng Arab Saudi Khalid al-Falih (phải) và người kế nhiệm - Hoàng tử Abdel Aziz ben Salman

Ngày 8-9-2019, Quốc vương Salman của Arập Xêút đã bổ nhiệm một trong những con trai của ông làm Bộ trưởng Năng lượng, thay cho ông Khalid al-Falih. Hoàng tử Abdel Aziz ben Salman, anh cùng cha khác mẹ của Thái tử Mohammed bin Salman, đã làm việc tại Bộ Năng lượng trong nhiều thập niên, đã tham gia vào hầu hết các cuộc họp của OPEC - Ali Shihabi, người sáng lập tổ chức Arabia Foundation nói.

Việc bổ nhiệm Hoàng tử Abdel Aziz ben Salman làm Bộ trưởng Năng lượng được đưa ra khi Arập Xêút chuẩn bị phiên IPO cho Saudi Aramco vào năm

2020-2021. Theo AFP, với việc cải cách này, Ryadh hy vọng có thêm điều kiện thị trường thuận lợi cho phiên IPO Saudi Aramco.

Saudi Aramco dự định bán tối đa 5% cổ phần trên thị trường tài chính, nhưng chỉ vào “thời điểm thích hợp”, từ cuối năm 2020 đến đầu năm 2021. Đây sẽ là đợt IPO lớn nhất thế giới. Là một phần trong kế hoạch cải tổ do Thái tử Mohammed bin Salman khởi xướng để Arập Xêút thu về khoảng 100 tỉ USD (hơn 90 tỉ euro). Được lên kế hoạch vào năm 2018, IPO của Saudi Aramco đã bị hoãn do điều kiện thị trường bất lợi. Tập đoàn này đã công bố lợi nhuận 46,9 tỉ USD (42,8 tỉ euro) trong nửa đầu năm 2019, giảm 12% so với cùng kỳ năm trước.

Saudi Aramco tổ chức IPO ở đâu?

Các nhà phân tích cho rằng, việc ông Khalid al-Falih bị thay thế là một dấu hiệu không hài lòng của chính quyền Ryadh đối với giá dầu thô hiện tại, được coi là quá thấp để thực hiện phiên IPO của Saudi Aramco trong điều kiện tối ưu. Đây là một sự cải tổ quan trọng vì Thái tử Mohammed bin Salman muốn có hiệu quả kinh tế tốt hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực dầu mỏ. Việc sa thải ông Khalid al-Falih đã thực sự gây bất an cho giới đầu tư về chính sách của người kế vị ông, Hoàng tử Abdel Aziz ben Salman.

“Thị trường chứng khoán nào sẽ được chọn làm nơi mở bán IPO của Aramco còn đang được thảo luận và chúng tôi sẽ thông báo vào thời điểm thích hợp”, đại diện Aramco cho biết

Tuy nhiên, ngày 9-9-2019, Hoàng tử Abdel Aziz ben Salman cho biết, chính quyền Ryadh sẽ tiếp tục giảm sản lượng dầu để giải quyết số dầu dư thừa trên thị trường hiện nay. Ông cũng đảm bảo rằng, chính sách dầu mỏ của Arập Xêút, chiếm 1/3 sản lượng của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), sẽ không thay đổi.

Đại diện của OPEC và các đồng minh, bao gồm cả Nga, gặp nhau tại Abu Dhabi vào ngày 12-9 để kiểm điểm việc thực hiện thỏa thuận được đưa ra nhằm giảm nguồn cung. Tuyên bố của tân Bộ trưởng Năng lượng Arập Xêút đã trấn an tất cả những ai đang nghi ngờ về chính sách giảm sản lượng của Ryadh.

Nhờ vậy, cuối phiên giao dịch ngày 9-9-2019, ở thị trường London, dầu Brent giao trong tháng 11-2019 đã tăng 1,02 USD/thùng, tương đương 1,6%, lên 62,52 USD/thùng. Tại New York, dầu WTI giao tháng 10-2019, tăng 1,33 USD/thùng, tương đương 2,4% và đóng cửa ở mức 57,85 USD/thùng.

Hồi cuối tháng 8-2019, tờ Wall Street Journal của Mỹ dẫn nguồn tin riêng cho biết, gã khổng lồ dầu mỏ Saudi Aramco đang xem xét tiến hành phiên IPO thành hai giai đoạn, khởi đầu tại thị trường nội địa và gia nhập thị trường quốc tế, có lẽ là ở Tokyo. Đây sẽ là phiên IPO lớn nhất thế giới. Hiện Saudi Aramco đang xem xét khả năng huy động tới 50 tỉ USD từ thị trường nội địa, sau đó là bán cổ phần ra thị trường quốc tế.

Theo Wall Street Journal, Saudi Aramco ưu tiên thị trường chứng khoán Tokyo cho giai đoạn thứ hai của IPO. Nếu sự lựa chọn này được xác nhận, đó sẽ là một tin rất xấu cho thị trường chứng khoán London, New York và Hongkong, tất cả đều thèm muốn được bán cổ phiếu của Aramco.

“Tôi rất muốn Arập Xêút chọn thị trường chứng khoán Wall Street làm nơi mở bán phiên IPO của Saudi Aramco. Điều này rất quan trọng đối với Mỹ” - Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên trang Twitter cá nhân hồi năm ngoái - “Tôi biết rằng người Arập Xêút đang nhắm tới nhiều thị trường chứng khoán, trong đó có London. Nhưng đó là những thị trường rất nhỏ so với Mỹ. Vì vậy tôi muốn họ xem xét niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán New York hay Nasdaq”.

Tuy nhiên, sự bất ổn chính ở Anh do Brexit, phong trào phản kháng ở Hongkong đã làm giảm cơ hội của các thị trường chứng khoán trong việc thực hiện phiên IPO của Saudi Aramco, Wall Street Journal dẫn lời các quan chức và cố vấn của Arập Xêút cho biết. Saudi Aramco chưa có bình luận vào lúc này.

Kế hoạch IPO Saudi Aramco thậm chí có lúc bị báo chí phương Tây “đồn thổi” là chính quyền Ryadh muốn hủy bỏ. Chẳng hạn, Hãng tin Reuters ngày 22-8-2019 dẫn nguồn tin riêng cho biết, Arập Xêút đã quyết định từ bỏ IPO của Saudi Aramco.

Nói tóm lại, từ nay tới năm 2021 vẫn chưa có gì chắc chắn, vì có thể Arập Xêút sẽ lại lùi thời gian IPO Saudi Aramco sang sau năm 2021.

Cải cách của Arập Xêút “đơm hoa kết trái”

Những cải cách kinh tế ở Arập Xêút, như thuế giá trị gia tăng (VAT) hoặc giá năng lượng tăng, đã bắt đầu có kết quả, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm để bù đắp thâm hụt ngân sách, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho biết ngày 9-9-2019.

Sự sụp đổ của giá dầu thô đè nặng lên doanh thu của Arập Xêút, dẫn đến thâm hụt ngân sách trong 5 năm liên tiếp. Nhà xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới, kiếm 70% doanh thu từ vàng đen, đã áp dụng một loạt các biện pháp nhằm đa dạng hóa nền kinh tế. “Các cải cách đã bắt đầu mang lại kết quả và triển vọng cho nền kinh tế là tích cực”, IMF cho biết trong một báo cáo ngày 9-9-2019.

Tuy nhiên, IMF cho biết, chính quyền Ryadh cần điều chỉnh hơn nữa giá dịch vụ công và áp thuế đối với nhiều người Arập Xêút ở nước ngoài. Arập Xêút cũng nên xem xét tăng VAT từ 5% lên 10%.

Đối với IMF, sự kiên định trong chương trình cải cách kinh tế sẽ là chìa khóa thành công với việc thúc đẩy tăng trưởng phi dầu mỏ, tạo việc làm và đạt được mục tiêu “Tầm nhìn 2030” của chính quyền Ryadh.

“Tầm nhìn 2030”, một dự án của Thái tử Mohammed bin Salman, nhằm mục đích đa dạng hóa nền kinh tế Arập Xêút vốn quá phụ thuộc vào dầu mỏ. Tỷ lệ thất nghiệp ở Arập Xêút ở mức 12,5% và 1 triệu việc làm mới là cần thiết trong 5 năm tới, theo IMF.

GDP của Arập Xêút đã tăng 2,4% trong năm 2019, nhưng tăng trưởng GDP có thể giảm xuống 1,9% vào năm 2019 do việc cắt giảm đáng kể sản lượng dầu của OPEC để hỗ trợ giá dầu, theo ước tính của IMF. Do vậy, thâm hụt ngân sách dự kiến sẽ khoảng 6,5% GDP trong năm 2019, so với 5,9% của năm 2018. Arập Xêút đã thâm hụt ngân sách kể từ năm 2014 và dự kiến sẽ tiếp tục thâm hụt trong năm nay. IMF nhắc lại trong báo cáo ngày 9-9-2019 rằng, chính quyền Ryadh đã cam kết cân bằng ngân sách vào năm 2023.

S.P