Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới

09:35 | 17/03/2023

|
(PetroTimes) - Đầu năm 2023, thị trường dầu khí thế giới dồn dập bị tác động bởi các thông tin tích cực và tiêu cực, khiến giá dầu tăng - giảm nhanh chóng trong khoảng thời gian ngắn. Nhìn tổng thể, những yếu tố chính tác động lên giá dầu thế giới năm 2023 là gì và giá dầu dao động trong khoảng nào?
Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới
Tàu khoan Kanuni của Thổ Nhĩ Kỳ di chuyển tới Biển Đen để thực hiện các hoạt động khoan

Những thông tin tích cực

Trung Quốc, nước có nhu cầu tiêu dùng dầu mỏ lớn nhất thế giới, đã mở cửa lại biên giới từ tháng 2-2023. Các hoạt động sản xuất kinh doanh, du lịch bắt đầu tăng nhịp độ. Tháng 1-2023, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc năm 2023 sẽ tăng 5,2%, được kỳ vọng là một “cú hích” cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu và nhu cầu dầu mỏ thế giới tăng lên.

Mỹ là một trong những quốc gia có mức sản xuất, tiêu thụ, dự trữ dầu mỏ lớn nhất thế giới, có tác động nhất định tới thị trường dầu thế giới. Tháng 1-2023, IMF dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 của Mỹ là 1,4%. Đây là một tín hiệu tích cực thúc đẩy tiêu thụ dầu mỏ tăng lên của nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới.

Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, theo báo cáo tháng 2-2023 của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), nhu cầu dầu thô của thế giới năm 2023 tăng khoảng 2,3 triệu thùng/ngày do nhiều nước tăng trưởng kinh tế vững chắc và Trung Quốc mở cửa lại biên giới, tăng đầu tư công và ước tổng nhu cầu dầu thô của thế giới là 101,9 triệu thùng/ngày, tăng khá so với năm 2022 (trung bình 99,6 triệu thùng/ngày). Tổng cung dầu thế giới năm 2023 vẫn được bảo đảm, đáp ứng đủ nhu cầu, chi phí gia tăng trong sản xuất dầu tại Mỹ và giảm cung dầu từ Nga do các lệnh trừng phạt và áp giá trần của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) có hiệu lực; phần giảm sản lượng dầu từ Nga sẽ được bù đắp tăng sản lượng dầu từ Mỹ và một số nước khác.

Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới
Ước tốc độ tăng trưởng GDP năm 2023 của các nước, khu vực
Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới
Ước tính giá dầu thế giới năm 2023

Ngày 5-2-2023, lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm dầu của Nga có hiệu lực cùng với biện pháp áp giá trần dầu Nga của G7, qua đó mở rộng lệnh cấm các hoạt động vận chuyển dầu Nga bằng đường biển có hiệu lực từ tháng 12-2022. EU cấm các tàu của EU chở các sản phẩm dầu mỏ có nguồn gốc từ Nga đến nước thứ ba, đồng thời đưa ra mức giá trần với các sản phẩm dầu xuất khẩu từ Nga là 100 USD/thùng đối với các sản phẩm dầu cao cấp như dầu diesel và mức 45 USD/thùng đối với các sản phẩm giá rẻ như dầu nhiên liệu; cấm việc cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, dịch vụ môi giới, tài chính hoặc hỗ trợ tài chính có liên quan cho việc bán dầu và sản phẩm dầu.

Trước cuộc chiến Nga - Ukraine, Nga cung cấp khoảng 50% dầu diesel cho EU. Do đó, EU sẽ phải tìm nguồn cung thay thế khoảng 500.000 thùng dầu/ngày mà không phải cơ sở lọc dầu nào của các quốc gia thành viên có thể bù đắp được sự thiếu hụt này, nên bắt buộc EU phải nhập khẩu dầu thô từ Mỹ, Trung Đông hoặc một số nước châu Á với chi phí cao hơn do quãng đường vận chuyển dài hơn, phí vận chuyển và bảo hiểm cao hơn. Theo Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA), năm 2022, chi phí vận chuyển dầu thô bằng tàu biển từ Mỹ tới châu Âu tăng 2-3 lần, ở mức 34 USD/MT và phí bảo hiểm cũng tăng theo. Còn theo nghiên cứu của Công ty S&P Global Commodity Insight, chi phí vận chuyển dầu bằng tàu biển từ Trung Đông tới châu Âu năm 2023 tăng gấp đôi.

Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới
Giàn khoan ngoài khơi Kuwait

Những thông tin bất lợi

Ngày 1-2-2023, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm; lãi suất của Mỹ sẽ tăng từ 4,25-4,5% lên khoảng 4,5-4,75%. USD lên giá khiến giá dầu trở nên đắt hơn đối với những người mua bằng các đồng tiền khác.

Trong phiên giao dịch rạng sáng ngày 4-2-2023 (giờ Việt Nam), đồng USD trên thị trường Mỹ tăng vọt, chỉ số Dollar Index (DXY) tăng hơn 1,2%, lên 102,99 điểm và đến sáng 7-2-2023, chỉ số DXY là 103.50 điểm.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) ngày 2-2-2023 đã quyết định tăng lãi suất cơ bản tại khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) thêm 0,5 điểm phần trăm. Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) cũng tăng lãi suất thêm 0,5 điểm phần trăm. Đây là những biện pháp mà các ngân hàng trung ương bảo vệ giá trị đồng tiền của mình, đồng thời muốn hạ thấp tỷ lệ lạm phát hiện vẫn ở mức cao.

Ngày 14-2-2023, Bộ Lao động Mỹ công bố lạm phát trong tháng 1-2023 của Mỹ tăng 0,5% so với tháng 12-2022 và tăng 6,4% so với cùng kỳ năm 2022. Biên bản cuộc họp của Fed công bố ngày 22-2-2023 chỉ ra rằng lạm phát Mỹ vẫn ở mức cao, thị trường lao động cần giảm bớt độ “nóng” nên chính sách tiền tệ cần được thắt chặt hơn nữa. Như vậy, những tháng tiếp theo, có khả năng Fed sẽ cân nhắc tiếp tục có thêm 2-3 đợt tăng lãi suất để giảm lạm phát, sẽ tác động mạnh tới giá dầu thế giới.

USD tăng giá nên các quốc gia khác sẽ phải tăng chi phí mua đồng USD để nhập khẩu dầu, giá dầu trở nên đắt hơn. Chênh lệch về tỷ giá sẽ làm chi phí gia tăng, lạm phát có khả năng tăng lên và làm giảm nhu cầu tiêu dùng. Tại Việt Nam, sáng ngày 4-2-2023, tỷ giá mua vào - bán ra của Vietcombank là 23.250 VND/USD - 23.620 VND/USD, đến sáng ngày 7-3-2023 là 23.270 VND/USD - 23.640 VND/USD. Như vậy, so với ngày 4-2-2023, đến ngày 7-2-2023, doanh nghiệp nhập khẩu dầu thô tại Việt Nam sẽ phải bỏ ra thêm 20 VND để mua 1 USD, hay tăng thêm 0,08% chi phí mua USD để nhập khẩu dầu.

Những yếu tố tác động tới giá dầu thế giới
Giàn khoan của BP tại vịnh Mexico

Sự phục hồi kinh tế ở các quốc gia thuộc EU khá chậm bởi chịu tác động nặng nề của lạm phát cao, nhiều chuỗi cung ứng hàng hóa bị đứt gãy do cuộc chiến Nga - Ukraine. Ước năm 2023, tốc độ tăng trưởng GDP của khối EU tăng 0,7%, trong khi lạm phát giảm chậm. Tháng 1-2023 ước tỷ lệ lạm phát của khối EU ở mức 8,5%, giảm từ mức 9,2% của tháng 12-2022. Trong đó, chi phí năng lượng vẫn tăng cao nhất tới 17,2%, nhóm thực phẩm, rượu và thuốc lá tăng 14,1%. Đây chính là những yếu tố làm lo ngại đối với các nhà đầu tư và tác động tới giá dầu thế giới.

Năm 2023, giá dầu khó tăng cao

Đầu năm 2023, trước những yếu tố gây nhiều biến động tới giá dầu thế giới, nhiều tổ chức tín dụng, ngân hàng đưa ra dự báo giá dầu Brent tăng trên 100 USD/thùng. Ngân hàng Goldman Sachs dự báo giá dầu Brent là 105 USD/thùng. Ngân hàng UBS dự báo giá dầu Brent 110 USD/thùng và dầu WTI 107 USD/thùng. Ngân hàng Morgan Stanley dự báo giá dầu Brent bình quân trong quý I/2023 là 80-85 USD/thùng, đến cuối năm sẽ tới 110 USD/thùng.

Tuy nhiên, đến cuối tháng 2-2023, khi Mỹ, châu Âu và nhiều khu vực khác trải qua một mùa đông ôn hòa, lượng dự trữ dầu thô của Mỹ, EU và các quốc gia khác vẫn đạt ở mức cao nhất. Các hãng năng lượng hàng đầu thế giới cam kết tăng đầu tư chuyển đổi năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, chẳng hạn, BP sẽ tăng đầu tư cho năng lượng tái tạo tới 5 tỉ USD/năm đến năm 2030, Shell thông báo sản lượng dầu giảm 18% vào năm 2030...

Thực tế, cân đối cung cầu dầu trên thế giới không bị ảnh hưởng dù Trung Quốc tăng nhu cầu tiêu thụ năng lượng sau khi mở cửa lại thị trường, hay EU thống nhất áp đặt giá trần đối với các sản phẩm dầu tinh chế của Nga và quan trọng hơn cả là báo cáo cập nhật tăng trưởng kinh tế của thế giới do IMF công bố tháng 1-2023 cho thấy hầu hết các quốc gia trên thế giới đều giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế so với năm 2022 và thế giới không có yếu tố biến động mạnh để giá dầu “bật dậy” tăng cao.

Thêm nữa, OPEC khẳng định quyết tâm “làm bất cứ điều gì” để giữ cho thị trường dầu mỏ cân bằng trong năm 2023. Hiện OPEC và các đối tác (OPEC+) đang cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng/ngày từ tháng 11-2022 đến tháng 12-2023 để giữ giá dầu không hạ xuống quá thấp và Nga thông báo cắt giảm sản lượng khoảng 625.000 thùng/ngày từ tháng 3-2023, tăng 25% so với kế hoạch cắt giảm ban đầu là 500.000 thùng/ngày.

Như vậy, theo các nhà nghiên cứu thị trường, giá dầu thế giới năm 2023 nếu không bị tác động đột biến thì rất khó có khả năng tăng trên mốc 100 USD/thùng.

Ngày 1-2-2023, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm; lãi suất của Mỹ sẽ tăng từ 4,25-4,5% lên khoảng 4,5-4,75%. USD lên giá khiến giá dầu trở nên đắt hơn đối với những người mua bằng các đồng tiền khác.

Giá dầu dao động trong khoảng nào?

Các nhà phân tích thị trường dầu mỏ thế giới cho rằng, năm 2023, giá dầu thế giới sẽ phụ thuộc vào hai biến số lớn:

Thứ nhất, cuộc chiến Nga - Ukraine khi nào kết thúc và liệu có gia tăng mức độ, mở rộng quy mô hay không? Đến nay, cuộc chiến tranh Nga - Ukraine đã bước sang năm thứ hai. Nếu cuộc chiến giảm dần, có thể kết thúc trong năm 2023 và xung đột với quy mô chỉ giữa hai nước thì sẽ không tác động mạnh tới giá dầu thế giới nhưng vẫn gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng lâu dài tới các quốc gia ở châu Âu rồi lan tỏa tới các quốc gia trên thế giới do những chuỗi cung ứng hàng hóa bị ngưng trệ, giá dầu giữ ở mức cao, chi phí sản xuất kinh doanh lớn, lạm phát cao kéo dài và viễn cảnh khả năng suy thoái kinh tế tại các nước châu Âu.

Thứ hai, tốc độ phục hồi tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc diễn ra nhanh hay chậm? Việc Trung Quốc dỡ bỏ các biện pháp phòng chống dịch Covid-19, mở cửa biên giới, không có nghĩa là người dân Trung Quốc đã được miễn dịch hoặc tỷ lệ lây lan thấp. Quan trọng là những làn sóng dịch có trở nên mạnh mẽ hoặc giảm dần để không làm tổn hại tới sức khỏe người dân, gây cản trở tới những chính sách mở cửa, phục hồi kinh tế của Trung Quốc. Ngoài ra, các gói kích thích kinh tế, chính sách hỗ trợ của Chính phủ cần có một “độ trễ” nhất định để các doanh nghiệp, nhà đầu tư tìm hiểu lại thị trường, ký kết hợp đồng rồi mới triển khai hoạt động sản xuất; cần một khoảng thời gian nhất định để các thị trường tài chính, vốn, thị trường lao động, thị trường vận tải, dịch vụ... vận hành đồng bộ, hiệu quả. Do vậy, nền kinh tế Trung Quốc chỉ hoạt động sôi động trở lại từ quý II/2023 trở đi. Kinh tế Trung Quốc hồi phục càng nhanh thì sự tác động tới giá dầu thế giới càng lớn, bởi mức tăng nhu cầu tiêu dùng dầu thô của Trung Quốc chiếm khoảng 1/2 mức tăng nhu cầu của thế giới. Trong năm 2023, ước trung bình nhu cầu dầu thô của Trung Quốc là 15,4 triệu thùng/ngày, tăng khoảng 0,8 triệu thùng/ngày so với mức 14,8 triệu thùng/ngày của năm 2022.

Báo cáo cập nhật tăng trưởng kinh tế của thế giới do IMF công bố tháng 1-2023 cho thấy hầu hết các quốc gia trên thế giới đều giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế so với năm 2022 và thế giới không có yếu tố biến động mạnh để giá dầu “bật dậy” tăng cao

Theo báo cáo tháng 2-2023 của OPEC, giá dầu Brent bình quân tháng 1-2023 là 83,91 USD/thùng, dầu WTI 78,16 USD/thùng. Thông tin từ OPEC cùng với những tín hiệu tăng nhu cầu dầu thô của thị trường Trung Quốc từ quý II/2023 sẽ tác động tới giá dầu thế giới.

Theo một nghiên cứu của Reuters, một nửa trong số hơn 1.000 các chuyên gia năng lượng (trong đó có 22% chuyên gia đang trực tiếp tham gia sản xuất dầu khí) cho rằng giá dầu Brent năm 2023 dao động trong khoảng 80-95 USD/thùng, bình quân là 87 USD/thùng.

Theo báo cáo tháng 1-2023 của EIA, giá dầu thế giới sẽ tương đối ổn định trong quý I và quý II/2023 bởi Mỹ, EU đang tồn kho một lượng dầu khá lớn để phục vụ cho mùa đông 2022-2023. Nhưng mùa đông lại khá ôn hòa nên số lượng dầu dự trữ của Mỹ, EU đang ở trạng thái dư thừa. Sản lượng dầu sản xuất ra, nhập khẩu về cộng với số lượng dầu dự trữ trong kho đang trở nên dư thừa so với nhu cầu trong quý I/2023 nên giá dầu Brent bình quân trong quý I/2023 chỉ khoảng 80-85 USD/thùng.

Trong quý II/2023, giá dầu Brent có thể tăng nhẹ bởi ảnh hưởng tâm lý lo ngại của các nhà đầu tư đối với lệnh cấm nhập khẩu và áp giá trần của EU đối với các sản phẩm dầu tinh chế của Nga đã gây xáo trộn thị trường thế giới cùng với tác động của việc tăng lãi suất của Fed trong tháng 2-2023. Đồng thời, giá dầu cũng bị ảnh hưởng bởi những tín hiệu tích cực từ Trung Quốc. Đến quý III và quý IV/2023, giá dầu Brent có xu hướng giảm nhẹ nhưng vẫn ở trên 80 USD/thùng bởi khả năng bị tác động của Fed tiếp tục tăng lãi suất 2-3 lần để đạt mục tiêu giảm lạm phát trong năm 2023. EIA dự báo giá dầu Brent năm 2023 ở mức trung bình 83 USD/thùng và dầu WTI 77 USD/thùng.

Các mức giá dầu dự báo đó có nhiều căn cứ hợp lý. Như trên đã phân tích, Mỹ là một trong những nhà sản xuất, dự trữ dầu mỏ lớn trên thế giới và có ảnh hưởng đến giá dầu ở mức độ nhất định. Hiện tại, chi phí sản xuất dầu ở Mỹ tăng lên khá cao nên giá dầu thế giới sẽ bị tác động nhất định. Theo khảo sát của một ngân hàng ở bang Dallas, chi phí sản xuất bình quân dầu WTI năm 2022 ở Mỹ là 34 USD/thùng, tăng 8,8% so với năm 2021 (31 USD/thùng). Nhìn tổng thể, năm 2022, chi phí sản xuất dầu WTI tại Mỹ dao động trong khoảng 23-38 USD/thùng. Do đó, năm 2023, giá dầu Mỹ cung cấp ra thị trường cao hơn năm 2022 và EU nhập khẩu dầu từ Mỹ cũng chịu tác động bởi giá dầu cao và chi phí vận chuyển lớn. Đây là những tín hiệu neo giữ giá dầu bình quân thế giới ở mức cao trong năm 2023.

Theo báo cáo tháng 2-2023 của OPEC, giá dầu Brent bình quân tháng 1-2023 là 83,91 USD/thùng, dầu WTI 78,16 USD/thùng. Thông tin từ OPEC cùng với những tín hiệu tăng nhu cầu dầu thô của thị trường Trung Quốc từ quý II/2023 sẽ tác động tới giá dầu thế giới.
Dự báo giá dầu: thiếu hụt nguồn cung Nga không khiến giá dầu thế giới giảm sâu dưới 105 USD/thùngDự báo giá dầu: thiếu hụt nguồn cung Nga không khiến giá dầu thế giới giảm sâu dưới 105 USD/thùng
Phân tích lạm phát và giá dầu thế giới những ngày quaPhân tích lạm phát và giá dầu thế giới những ngày qua
Áp giá trần dầu Nga ảnh hưởng ra sao đến giá dầu thế giới?Áp giá trần dầu Nga ảnh hưởng ra sao đến giá dầu thế giới?

Nguyễn Anh Tuấn (Ban Quản lý dự án - PVEP)