Nhu cầu nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc đã đạt đỉnh chưa?
 |
| Các bồn chứa dầu và khí đốt được nhìn thấy tại một kho dầu ở một cảng tại Chu Hải, Trung Quốc Ảnh: REUTERS/Aly Song |
Tuy nhiên, cho đến nay, thị trường vẫn tin rằng sự suy yếu trong năm 2024 chỉ là tạm thời và nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc sẽ tiếp tục xu hướng tăng, ngay khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới lấy lại đà tăng trưởng.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu có những thay đổi cơ cấu trong nhu cầu dầu của Trung Quốc dẫn tới thay đổi xu hướng tiêu thụ nhiên liệu trong tương lai?
Sự chuyển đổi mô hình
Nhập khẩu dầu của Trung Quốc đã tăng trong 19 năm liên tiếp, từ năm 2001 khi chỉ đạt 1,2 triệu thùng mỗi ngày (bpd) cho đến năm 2020 khi đạt 10,85 triệu bpd, mức cao thứ hai từng được ghi nhận.
Mặc dù sau đó khối lượng giảm trong hai năm, chủ yếu là do các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt của nước này trong Đại dịch Covid-19, nhập khẩu dầu thô ở Trung Quốc đã đạt mức cao nhất mọi thời đại là 11,29 triệu thùng/ngày vào năm 2023.
Nhưng trong nửa đầu năm 2024, lượng hàng nhập khẩu đã giảm xuống còn 10,90 triệu thùng/ngày (bpd), thấp hơn khoảng 320.000 thùng/ngày so với cùng kỳ năm ngoái. Sự suy yếu này có thể một phần là do một số điều chỉnh về cấu trúc làm thay đổi động lực tiêu thụ nhiên liệu của Trung Quốc.
Những yếu tố này cùng một số thay đổi về cơ cấu đang phát triển khác có khả năng hạn chế sự gia tăng nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc hiện tại và trong tương lai gần.
Yếu tố chủ chốt
Có lẽ yếu tố lớn nhất có thể ảnh hưởng đến nhập khẩu dầu thô vào năm 2024 và những năm tới là quá trình chuyển đổi của Trung Quốc sang những gì họ gọi là “xe năng lượng mới” (NEV), bao gồm ô tô và xe tải hoàn toàn chạy bằng điện, cũng như xe hybrid.
Theo dữ liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, doanh số bán xe chở khách NEV đã vượt qua xe sử dụng động cơ đốt trong (ICE) lần đầu tiên vào tháng 7.
Doanh số bán xe chở khách NEV trong tháng 7 là 853.000 chiếc, chiếm 53,5% tổng doanh số bán ô tô là 1,595 triệu chiếc.
Trung Quốc cũng đang khuyến khích người tiêu dùng chuyển từ xe cũ kém hiệu quả sang xe NEV hoặc xe ICE hiệu quả hơn. Tháng này, Bắc Kinh đã công bố chương trình đổi xe nâng cao sẽ cung cấp khoản thanh toán 20.000 nhân dân tệ (2.805 USD) cho bất kỳ ai loại bỏ xe cũ và thay thế bằng xe NEV.
Khoản trợ cấp này được thiết kế để loại bỏ nhiều xe chạy bằng xăng và dầu diesel khỏi đường phố và thay thế chúng chủ yếu bằng xe điện, nhất là khi Trung Quốc hiện là nước sản xuất lớn nhất thế giới.
LNG lấn lướt dầu diesel
Nhu cầu dầu diesel của Trung Quốc cũng đang giảm dần. Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ báo cáo rằng nhu cầu này đã giảm 11% vào tháng 6 so với cùng kỳ năm 2023 xuống còn 3,9 triệu thùng/ngày. Điều này là do hai yếu tố: Sự chậm lại trong xây dựng và việc chuyển sang sử dụng LNG cho xe tải.
Mặc dù có khả năng xây dựng và hoạt động kinh tế của Trung Quốc nói chung có thể phục hồi trong những tháng tới, nhưng xu hướng sử dụng LNG trong xe tải cũng có khả năng sẽ gia tăng.
Theo báo cáo của công ty tư vấn Wood Mackenzie, năm ngoái, 8% nhu cầu dầu diesel trong vận tải, tương đương khoảng 220.000 thùng/ngày, đã được thay thế bằng LNG.
Việc chuyển sang sử dụng xe tải LNG đã được đẩy nhanh khi giá LNG giảm vào thời điểm giá dầu diesel được giữ ở mức tương đối cao do giá dầu tăng cao, được hỗ trợ bởi việc cắt giảm sản lượng từ các nước xuất khẩu lớn trong nhóm OPEC+.
Các yếu tố hạn chế
Trung Quốc cũng có thể cắt giảm việc mua dầu thô cho các kho dự trữ chiến lược trong những năm tới, với quan điểm của thị trường rằng nước này đã đạt hoặc đang gần đạt được mục tiêu mong muốn đối với các kho dự trữ này.
Trung Quốc cũng đang xây dựng ít nhà máy lọc dầu mới hơn theo kế hoạch của Bắc Kinh nhằm hạn chế công suất ở mức 20 triệu thùng/ngày, so với công suất hiện tại là khoảng 18,5 triệu thùng/ngày.
Các nhà máy lọc dầu đang phải vật lộn để sử dụng hiệu quả công suất của họ, với chỉ 13,91 triệu thùng/ngày được xử lý vào tháng 7, mức thấp nhất kể từ tháng 10/2022.
Trong nửa đầu năm, các nhà máy lọc dầu đã xử lý 14,37 triệu thùng/ngày, giảm 1,2% so với cùng kỳ năm 2023.
Một yếu tố khác có khả năng hạn chế nhập khẩu trong tương lai là sản lượng dầu trong nước của Trung Quốc, nếu nước này thành công trong việc duy trì hoặc tăng cường hoạt động này.
Sản lượng dầu trong nước tăng 2,1% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 7 lên 4,28 triệu thùng/ngày. Mặc dù đây là mức tăng khiêm tốn, nhưng điều đó cho thấy một số lượng nhập khẩu đang bị thay thế.
Cũng cần lưu ý rằng Bắc Kinh có thể rất muốn giảm lượng dầu thô nhập khẩu, một phần là để cắt giảm hóa đơn nhập khẩu, nhưng cũng là để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu vốn thường xuyên chịu biến động giá mạnh và rủi ro gián đoạn nguồn cung.
Trung Quốc muốn nhanh chóng chuyển sang sử dụng điện trong hệ thống giao thông của họ, ngay cả khi phần lớn lượng điện đó được tạo ra từ than gây ô nhiễm nhiều hơn.
Các yếu tố khác
Rõ ràng là có một số yếu tố có thể hạn chế nhu cầu nhập khẩu dầu thô tăng, nhưng liệu có yếu tố nào chỉ ra nhu cầu dầu tăng không?
Yếu tố mạnh nhất là tiềm năng tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ tăng tốc đáng kể, qua đó thúc đẩy nhu cầu dầu diesel phục vụ cho vận tải, sản xuất và xây dựng.
Các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc cũng có thể đảm bảo hạn ngạch cao hơn để xuất khẩu các sản phẩm tinh chế và tăng lượng nhập khẩu dầu thô để thúc đẩy sản lượng nhiên liệu.
Nhưng quan trọng là các xu hướng có khả năng thúc đẩy nhập khẩu dầu thô phần lớn vẫn chỉ mang tính suy đoán. Các yếu tố hạn chế nhu cầu nhập khẩu dầu thô bổ sung đã có và có khả năng sẽ tăng tốc.
Nh.Thạch
AFP
