Mexico gửi nhiên liệu trợ giá tới Cuba giữa bối cảnh thiếu hụt năng lượng

(Ảnh minh họa)

Từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2025, Mexico đã vận chuyển hơn 3 tỷ USD nhiên liệu trợ giá sang Cuba thông qua công ty con Gasolinas Bienestar thuộc tập đoàn dầu khí quốc gia Pemex, theo cuộc điều tra của tổ chức Mexicanos Contra la Corrupción y la Impunidad (MCCI). Con số này cao gấp ba lần tổng lượng nhiên liệu mà chính phủ tiền nhiệm đã gửi trong hai năm cuối nhiệm kỳ.

Theo MCCI, ít nhất 58 chuyến hàng nhiên liệu, bao gồm xăng, dầu diesel và dầu thô đã rời các cảng của Mexico chỉ trong vòng bốn tháng, chủ yếu từ Coatzacoalcos, bang Veracruz, và ba chuyến xuất phát từ Tampico, bang Tamaulipas. Dữ liệu theo dõi hàng hải cho thấy các chuyến tàu đều đi theo lộ trình ổn định giữa Mexico và Cuba.

Một trong các tàu vận chuyển, Sandino, đã bị Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài của Bộ Tài chính Mỹ (OFAC) đưa vào danh sách trừng phạt từ năm 2019 vì từng vận chuyển dầu của Venezuela sang Cuba. Bất chấp điều đó, tàu Sandino vẫn khởi hành từ Laguna de Pajaritos vào ngày 20/8 và cập cảng nhà máy lọc dầu Camilo Cienfuegos của Cuba một tuần sau đó, theo kết quả điều tra.

Đơn vị nhập khẩu của Cuba trong hầu hết các trường hợp là Coreydan S.A., một doanh nghiệp nhà nước có trụ sở tại Havana, chia sẻ văn phòng với công ty dầu khí quốc gia Cuba CUPET.

Quy mô viện trợ nhiên liệu của Mexico cho Cuba tương đương 60 tỷ peso, ngang bằng với ngân sách năm 2026 dành cho Bộ An ninh và Bảo vệ Công dân Mexico, và vượt xa tổng ngân sách của Văn phòng Tổng chưởng lý cùng các quỹ cơ sở hạ tầng giáo dục cộng lại.

MCCI từng cảnh báo rằng các chuyến hàng nhiên liệu trợ giá này đã làm trầm trọng thêm tình hình tài chính của Pemex. Trong năm đầu hoạt động, Gasolinas Bienestar ghi nhận khoản lỗ và nợ lên tới 5,8 tỷ peso, phản ánh chi phí của việc cung cấp nhiên liệu miễn phí cho Cuba.

Trái với báo cáo của MCCI, tờ Miami Herald dẫn lời chuyên gia năng lượng Jorge Piñón bày tỏ nghi ngờ về tính chính xác của con số 3 tỷ USD nhiên liệu được cho là đã được vận chuyển, cho rằng Cuba không có đủ khả năng lưu trữ khối lượng nhiên liệu lớn như vậy và dữ liệu hải quan thường thiếu tin cậy.

Trong những tháng gần đây, Mexico đã tăng mạnh xuất khẩu dầu thô sang Cuba, với tập đoàn Pemex vận chuyển kỷ lục 39 chuyến dầu thô và sản phẩm tinh chế tới La Habana, trị giá hơn 850 triệu USD trong giai đoạn từ 29/5 đến 27/6. Con số này tương đương tổng giá trị dầu Mexico xuất khẩu sang Cuba trong hai năm trước, khoảng 1 tỷ USD.

Trung Quốc cũng đã tăng cường hỗ trợ Cuba trong những năm gần đây. Quốc gia châu Á đang xây dựng 92 công viên năng lượng mặt trời, có thể cung cấp hơn 2 GW điện sạch, trong đó hơn một nửa dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào đầu năm 2026. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang giúp Cuba hiện đại hóa lưới điện bằng cách đưa vào công nghệ quang điện.

Chính phủ Cuba từ lâu đã nói đến việc đa dạng hóa nguồn năng lượng, với tiềm năng lớn trong phát triển năng lượng mặt trời, gió và sinh khối từ mía đường. Nếu không hiện đại hóa, lưới điện cũng không đủ ổn định để kết nối các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn. Do đó, vốn đầu tư nước ngoài vào hạ tầng truyền tải và ngành năng lượng tái tạo sẽ là chìa khóa giúp Cuba thay đổi trong những năm tới.

Bình An