Loại bom đặc biệt của Mỹ có ảnh hưởng gì tới cục diện xung đột Israel–Iran và chương trình hạt nhân của Tehran?

Bom GBU-57 của Mỹ. Ảnh AFP

Đây là bom GBU-57, nặng khoảng 13 tấn, được thiết kế để xuyên sâu hàng chục mét vào lòng đất trước khi phát nổ. Hiện loại vũ khí này không nằm trong kho vũ khí của Israel, nhưng có thể đóng vai trò quan trọng nếu chiến sự mở rộng và Mỹ quyết định can dự trực tiếp.

Tâm điểm: Cơ sở hạt nhân Fordo

Israel tuyên bố đã phá hủy phần lớn hệ thống chỉ huy quân sự của Iran và nhiều mục tiêu trên mặt đất chỉ trong vòng 5 ngày. Tuy nhiên, theo chuyên gia Behnam Ben Taleblu từ Viện Bảo vệ các nền Dân chủ (FDD) – một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Mỹ – vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh mức độ ảnh hưởng thực sự đối với chương trình hạt nhân của Iran.

Ông Ben Taleblu cho biết sự chú ý hiện tập trung vào cơ sở Fordo – một nhà máy làm giàu uranium nằm sâu trong lòng núi, không xa thủ đô Tehran. Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Fordo hiện vẫn chưa bị hư hại. Không giống các cơ sở như Natanz, hay Isfahan, vốn đặt gần mặt đất, Fordo được xây dựng ở độ sâu khoảng 100 mét – vượt quá khả năng tiếp cận của các loại bom mà Israel đang sở hữu.

Tướng Mark Schwartz, hiện là chuyên gia tại viện nghiên cứu Rand Corporation, nhận định rằng Mỹ là quốc gia duy nhất hiện có khả năng tấn công một cơ sở như Fordo, mà không cần sử dụng vũ khí hạt nhân. GBU-57 được xem là lựa chọn phù hợp cho nhiệm vụ này.

Cơ chế hoạt động đặc biệt của GBU-57

Khác với các loại bom thông thường phát nổ ngay khi chạm đất, GBU-57 được thiết kế để xuyên qua các lớp đất đá và bê tông dày trước khi kích nổ. Theo thông tin từ quân đội Mỹ, bom có thể chọc sâu tới hơn 60 mét dưới lòng đất – tương đương gần 20 tầng nhà – trước khi phát nổ, nhằm đánh trúng các mục tiêu được gia cố kiên cố.

Chuyên gia Masao Dahlgren từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington cho biết, GBU-57 được bọc bằng lớp thép cường lực, giúp nó xuyên qua các lớp địa chất cứng. Ngoài sức công phá lớn, bom còn được tích hợp hệ thống dẫn đường hiện đại có khả năng phát hiện “khoang rỗng” dưới lòng đất – nơi thường đặt các cơ sở boong-ke – để đảm bảo kích nổ chính xác.

Loại máy bay có thể mang bom xuyên boong-ke GBU-57

Hiện tại, chỉ có máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit của Mỹ đủ khả năng mang và triển khai bom xuyên boong-ke GBU-57 – loại bom nặng khoảng 13 tấn, được thiết kế để phá hủy các mục tiêu kiên cố nằm sâu dưới lòng đất.

B-2 là máy bay có khả năng tàng hình, khó bị radar phát hiện, và từng thực hiện các nhiệm vụ bay đường dài. Mỗi chiếc B-2 có thể mang theo hai quả GBU-57 trong khoang vũ khí bên trong thân máy bay.

Vào đầu tháng 5, một số máy bay B-2 đã được Mỹ triển khai đến căn cứ không quân Diego Garcia ở Ấn Độ Dương. Tuy nhiên, ảnh vệ tinh giữa tháng 6 cho thấy các máy bay này đã rút khỏi khu vực. Dù vậy, theo chuyên gia Masao Dahlgren từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Mỹ vẫn có thể sử dụng B-2 để thực hiện nhiệm vụ bay trực tiếp từ trong nước.

Tướng Mark Schwartz – cựu chỉ huy lực lượng Mỹ tại Trung Đông – nhận định rằng, việc Israel đang kiểm soát không phận Iran có thể giúp giảm thiểu rủi ro cho các máy bay B-2 nếu được sử dụng.

Cân nhắc về rủi ro chính trị

Tuy nhiên, theo chuyên gia Behnam Ben Taleblu từ Viện Bảo vệ các nền Dân chủ (FDD), việc Mỹ trực tiếp sử dụng GBU-57 để tấn công cơ sở hạt nhân của Iran có thể kéo theo hệ quả chính trị lớn – không chỉ ở Trung Đông mà còn trên bình diện quốc tế.

Ông cũng cho rằng GBU-57 không phải là lựa chọn duy nhất. Các biện pháp ngoại giao vẫn còn chỗ để thực hiện. Ngoài ra, Israel có thể sử dụng các chiến thuật gián tiếp như phá hủy lối vào, tấn công đường hầm, hoặc làm tê liệt hệ thống bên trong cơ sở – những biện pháp từng được áp dụng tại Natanz trước đây.

Xung đột Israel-Iran: "Chỉ cần một cuộc gọi của Tổng thống Trump"

Iran: Tổ hợp hạt nhân lớn nhất bị không kích, 5 thành viên IRGC thiệt mạng

Mỹ can dự vào xung đột Trung Đông, 3 cơ sở hạt nhân Iran bị tấn công

Nh.Thạch

AFP