Làm sao giải quyết nhân lực dầu khí cho các công việc liên quan năng lượng sạch?

14:00 | 20/05/2025

(PetroTimes) - Với kế hoạch chuyển đổi năng lượng xanh, hàng triệu lao động trong các ngành dầu mỏ, khí đốt và than đá trên khắp thế giới đang lo lắng về tình hình công việc, khi ngày càng có nhiều thông tin về nguy cơ cắt giảm nhân sự hàng loạt do nhiều quốc gia muốn giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Làm sao giải quyết nhân lực dầu khí cho các công việc liên quan năng lượng sạch?

Hình minh hoạ

Tuy nhiên, những người lao động này hoàn toàn có thể được đào tạo lại để chuyển sang các vị trí trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, dựa trên kỹ năng và kinh nghiệm sẵn có của họ. Bên cạnh đó, việc đánh thuế ngành dầu khí cũng có thể cung cấp nguồn tài chính cần thiết để hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi này.

Trong thời kỳ đại dịch Covid-19, khi sản lượng dầu toàn cầu chạm mức thấp kỷ lục do nhu cầu giảm mạnh và các lệnh phong tỏa nghiêm ngặt, việc làm trong ngành dầu khí cũng bắt đầu suy giảm. Nhiều công ty dầu khí phá sản, dẫn đến làn sóng mất việc trên diện rộng. Đồng thời, các công ty dầu mỏ bắt đầu đầu tư mạnh vào công nghệ tiên tiến như robot và trí tuệ nhân tạo để duy trì hoạt động với số lượng nhân công ít hơn.

Dù sản lượng dầu khí đã tăng trở lại sau đại dịch, tình trạng cắt giảm nhân sự trong ngành vẫn tiếp diễn. Tại Mỹ, mặc dù sản lượng dầu thô tăng vọt, số lượng việc làm vẫn giảm trong năm trên sáu tháng đầu năm 2024 do hiệu quả vận hành được cải thiện. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục khi các công ty tiếp tục đổ vốn vào công nghệ tiên tiến và các biện pháp nâng cao hiệu suất. Ngoài ra, sự chuyển dịch toàn cầu khỏi nhiên liệu hóa thạch để hướng tới các nguồn năng lượng tái tạo sẽ càng làm giảm số lượng việc làm trong ngành dầu khí và than đá, đồng thời tạo thêm nhiều cơ hội việc làm trong các ngành năng lượng tái tạo và điện hạt nhân.

Một ấn phẩm tháng 5 của Tổ chức Oil Change International (OCI) cho rằng việc áp dụng thuế bất ngờ đối với các công ty dầu khí tại Vương quốc Anh có thể mang lại nguồn tài chính đủ lớn để hỗ trợ người lao động ở khu vực Biển Bắc chuyển đổi sang các công việc trong ngành năng lượng tái tạo. Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng nếu cắt giảm trợ cấp cho các nhà khai thác dầu khí, Chính phủ có thể thu được khoản ngân sách đáng kể để đầu tư vào quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.

Theo ước tính, khoảng 2,5 tỷ USD mỗi năm là cần thiết để hỗ trợ đào tạo lại lực lượng lao động trong ngành dầu khí, đồng thời xây dựng cơ sở hạ tầng mới và tạo việc làm xanh trong một quá trình chuyển đổi công bằng.

Báo cáo đề xuất phân bổ 1,46 tỷ USD cho việc phát triển ngành công nghiệp điện gió và tạo ra các công việc xanh mới. 585 triệu USD để nâng cấp các cảng với khả năng xây dựng và bảo trì các tua-bin gió ngoài khơi. 432 triệu USD dành riêng cho công tác đào tạo lại người lao động từ ngành dầu khí.

Thuế bất ngờ (windfall tax) của Anh là loại thuế đánh vào các công ty khai thác dầu khí, được áp dụng từ năm 2022 khi lợi nhuận ngành dầu mỏ tăng vọt. Chính phủ thuộc Đảng Lao động đã tuyên bố sẽ gia hạn thuế này đến tháng 3 năm 2030, thay vì hết hiệu lực vào cuối năm 2025 như kế hoạch ban đầu. Vào tháng 11, mức thuế này đã được tăng lên 38% và vấp phải làn sóng phản đối từ nhiều công ty dầu khí.

Báo cáo mới đây cho thấy việc kéo dài thuế bất ngờ có thể giúp Chính phủ thu về khoảng 2,66 tỷ USD mỗi năm. Rosemary Harris, một nhà vận động cấp cao tại Oil Change International (OCI), cho biết: “Chuyển đổi sang nền kinh tế năng lượng tái tạo là một trong những cơ hội lớn để Vương quốc Anh tạo ra những công việc ổn định với mức lương cao trong ngành năng lượng, đồng thời xây dựng một tương lai công bằng hơn”. Bà nói thêm: “Tuy nhiên, hiện tại Chính phủ đang không đáp ứng được những thách thức mà người lao động và cộng đồng đang phải đối mặt. Khi việc làm biến mất và chi phí sinh hoạt tăng cao, nhiều cộng đồng đang bị bỏ lại phía sau. Điều này tạo cơ hội cho những kẻ muốn trục lợi, núp bóng dưới vỏ bọc quan tâm đến người lao động".

OCI cũng kêu gọi Chính phủ khắc phục các lỗ hổng thuế, chẳng hạn như điều khoản về “lãi gộp” (carried interest) trong thuế trên thặng dư vốn – quy định này cho phép các nhà quản lý quỹ đầu tư tư nhân chỉ phải trả mức thuế đầu tư thấp hơn nhiều so với thuế thu nhập. Theo phân tích, việc bịt kín lỗ hổng này có thể giúp ngân sách thu thêm khoảng 651,7 triệu USD mỗi năm.

Vào tháng Năm, Bộ trưởng Năng lượng Vương quốc Anh, ông Ed Miliband, đã ký kết Thỏa thuận Đối tác Công nghiệp Xanh với các đối tác Na Uy – Bộ trưởng Terje Aasland và Cecilie Myrseth. Ông Miliband cũng đã có cuộc gặp với nhiều công ty năng lượng nhằm tăng cường quan hệ song phương và thúc đẩy đầu tư vào năng lượng sạch tại Anh. “Kế hoạch Thay đổi” – một phần trong quan hệ hợp tác giữa hai cường quốc châu Âu – vạch ra định hướng phát triển các công việc liên quan đến sản xuất trong lĩnh vực năng lượng sạch, đồng thời hỗ trợ mở rộng năng lực năng lượng tái tạo của Anh, bao gồm điện gió ngoài khơi và nâng cấp hệ thống lưới điện.

Các nghiên cứu cho thấy, sự hợp tác chặt chẽ trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch tại khu vực Biển Bắc có thể giúp giảm hóa đơn năng lượng, tạo ra 51.000 việc làm và đóng góp thêm khoảng 47,9 tỷ USD cho nền kinh tế Vương quốc Anh.

Trong bối cảnh việc làm trong ngành nhiên liệu hóa thạch đang có dấu hiệu suy giảm, các Chính phủ cần chuẩn bị cho một quá trình chuyển đổi công bằng – hỗ trợ đào tạo lại người lao động trong các ngành dầu mỏ, khí đốt và than đá để họ có thể đảm nhận các vai trò mới trong lĩnh vực năng lượng sạch. Tuy nhiên, để đạt được điều này đòi hỏi mức đầu tư lớn cho các chương trình đào tạo và cơ sở hạ tầng liên quan. Những nghiên cứu gần đây cho thấy, trong trường hợp của Vương quốc Anh, nguồn tài chính khả thi có thể đến từ việc áp dụng thuế bất ngờ vĩnh viễn đối với các công ty dầu khí.