Dầu tồn trên biển đáng sợ đến mức nào?

Lượng dầu tồn trên các tàu ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị trường. (Ảnh: AFP)

Tuy nhiên, yếu tố thực sự chi phối giá dầu trong những tháng tới có lẽ lại đơn giản hơn nhiều: Nguồn cung dầu thô toàn cầu tăng mạnh, cả trên đất liền lẫn ngoài khơi.

Dầu Brent - chuẩn giá toàn cầu - đã lao dốc gần 3% vào ngày thứ Ba, xuống dưới 59 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ đầu năm 2021, trong bối cảnh ngày càng xuất hiện nhiều tin lạc quan rằng một thỏa thuận hòa bình có thể đang đến gần, gần 4 năm sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Kiev.

Sau đó, giá dầu bật tăng trở lại khoảng 2% vào ngày thứ Tư, sau khi ông Trump đăng trên nền tảng Truth Social rằng ông đã ra lệnh phong tỏa toàn diện tất cả các tàu chở dầu bị trừng phạt ra vào Venezuela, trong bối cảnh Mỹ gia tăng sức ép lên chính quyền ông Maduro.

Dầu tồn trên biển gia tăng

Dầu mỏ vốn là thước đo nhạy cảm của căng thẳng địa chính trị, nên việc giá phản ứng với các sự kiện là điều dễ hiểu. Tuy vậy, ảnh hưởng thực tế của một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine, hay việc phong tỏa Venezuela đối với nguồn cung vật chất có thể không quá lớn.

Yếu tố quyết định giá dầu trong những tháng tới nhiều khả năng chỉ nằm ở một con số: Khoảng 1,3 tỷ thùng “dầu trên mặt nước” - tức dầu thô đang được lưu trữ trên biển, theo dữ liệu của Kpler.

Đây là mức cao nhất kể từ tháng 4/2020, thời điểm nhu cầu dầu lao dốc, do các lệnh phong tỏa vì đại dịch COVID-19, và cao hơn khoảng 30% so với mức hồi tháng 8.

Trong khi đó, lượng dầu được lưu trữ trên các tàu chở dầu trong ít nhất 20 ngày đã đạt 51 triệu thùng, mức cao nhất kể từ tháng 6/2023, cũng theo Kpler.

Tốc độ di chuyển chậm lại của các tàu chở dầu càng cho thấy nguồn cung đang gặp khó trong việc tìm đầu ra. Tốc độ trung bình của các tàu chở dầu thô có hàng, không tính các tàu lưu trữ nổi, đã giảm xuống 10 hải lý/giờ vào tháng 12, từ mức 10,3 hải lý/giờ trong tháng 11 - mức chậm nhất ít nhất kể từ năm 2017, theo ông Muyu Xu, chuyên gia phân tích dầu thô cấp cao của Kpler.

Sự gia tăng mạnh lượng dầu tồn trên biển một phần đến từ việc siết chặt các lệnh trừng phạt đối với Nga.

Lượng dầu thô Nga vận chuyển bằng đường biển đang trên hành trình trong tuần này đạt khoảng 155 triệu thùng - cao hơn khoảng 55% so với tháng 1 - khi các khách hàng châu Á tỏ ra dè dặt trong việc đưa số dầu này vào bờ sau các lệnh trừng phạt mới của Mỹ đối với các “ông lớn” năng lượng Nga như Rosneft và Lukoil.

Tuy nhiên, lịch sử cho thấy dầu bị trừng phạt hiếm khi nằm lại trên biển mãi mãi. Cuối cùng, chúng vẫn sẽ cập bến ở đâu đó, sau khi được pha trộn, đổi nhãn nguồn gốc hoặc chuyển đổi giữa các tàu. Những dấu hiệu ban đầu đã cho thấy các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và Ấn Độ đang tăng mua, nhiều khả năng với mức chiết khấu rất sâu.

Điều quan trọng là ngay cả khi loại trừ dầu Nga, lượng dầu vận chuyển bằng tàu vẫn tăng mạnh. Sản lượng cao hơn tại Tây Bán Cầu - đặc biệt là ở Mỹ - cùng với việc OPEC+ nới lỏng các đợt cắt giảm trước đó ở khu vực Vịnh đã khiến dòng chảy nguồn cung ngày càng dồi dào.

Lượng cung dư thừa đang hình thành này nhiều khả năng sẽ tiếp tục đè nặng lên giá dầu trong tương lai gần, trừ khi thị trường vật chất có một thay đổi mang tính đột biến.

"Cổ tức hòa bình"?

Vậy việc đạt được một lệnh ngừng bắn ở Ukraine, hoặc áp đặt phong tỏa hoàn toàn đối với dầu bị trừng phạt của Venezuela sẽ ảnh hưởng ra sao tới thị trường?

Một thỏa thuận ngừng bắn tại Ukraine nhiều khả năng sẽ thể hiện rõ hơn ở thị trường dầu diesel, hơn là ở giá dầu thô.

Theo Kpler, xuất khẩu dầu diesel của Nga đã giảm khoảng 10% trong suốt năm 2025, xuống còn 779.000 thùng/ngày, tương đương khoảng 10% thương mại toàn cầu. Nguyên nhân chủ yếu là các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào các nhà máy lọc dầu của Nga. Sự sụt giảm này đã đẩy biên lợi nhuận lọc dầu diesel tại châu Âu tăng 27% trong năm nay, dù giá dầu thô giảm tới 20%, theo dữ liệu của LSEG.

Nếu xung đột chấm dứt, Moscow có thể dần sửa chữa hệ thống lọc dầu vốn liên tục bị UAV của Ukraine phá hủy trong năm nay, qua đó giảm tình trạng thiếu hụt nhiên liệu trong nước và tăng xuất khẩu diesel. Điều này sẽ khiến biên lợi nhuận lọc dầu diesel thu hẹp lại.

Với dầu thô, câu chuyện lại khác. Xuất khẩu dầu của Nga vẫn duy trì khá ổn định quanh mức 3,5 triệu thùng/ngày kể từ sau cuộc xâm lược năm 2022. Các lệnh trừng phạt của phương Tây chủ yếu nhắm vào nguồn thu của Moscow hơn là khối lượng xuất khẩu, do lo ngại gây xáo trộn thị trường toàn cầu.

Bên cạnh đó, “đội tàu bí mật” ngày càng lớn của Nga - gồm hàng trăm tàu chở dầu hoạt động ngoài hệ thống tài chính phương Tây - cũng giúp dầu thô Nga len lỏi ra thị trường, chủ yếu cập bến Trung Quốc và Ấn Độ.

Tại Venezuela, xung đột mang tính chất khác, nhưng ảnh hưởng dự kiến lên giá dầu thô lại tương tự. Theo tính toán của Reuters, một lệnh phong tỏa hải quân của Mỹ đối với các tàu chở dầu bị trừng phạt có thể khiến xuất khẩu và sản lượng của Venezuela giảm khoảng 500.000 thùng/ngày. Con số này rất đáng kể với ngân sách của chính quyền ông Maduro, nhưng trong một thị trường toàn cầu quy mô 100 triệu thùng/ngày, nó hầu như không tạo ra khác biệt lớn.

Mối đe dọa thực sự

Các tin tức từ Nga và Venezuela có thể tiếp tục khiến giá dầu dao động trong biên độ hẹp, nhưng sẽ bị lu mờ bởi mối đe dọa lớn hơn nhiều: Nguồn cung toàn cầu đang phình to.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo nguồn cung sẽ vượt cầu khoảng 3,85 triệu thùng/ngày vào năm 2026, tương đương gần 4% nhu cầu toàn cầu. Các nhà phân tích của OPEC cho rằng thị trường năm tới sẽ cân bằng hơn, nhưng kịch bản này dựa trên giả định nhu cầu tăng mạnh.

Diễn biến giá dầu trong năm tới vì thế sẽ phụ thuộc chủ yếu vào việc các dấu hiệu dư cung hiện nay có tiếp tục trầm trọng hơn hay dần tan biến. Các cuộc khủng hoảng địa chính trị vẫn có vai trò nhất định, nhưng chúng không còn là yếu tố trung tâm như trước.

Oman xây dựng kho chứa dầu lớn nhất Trung Đông

Dầu tồn kho ở mức cao, các nhà phân tích dự báo trái chiều

Giá dầu lên cao hơn do dầu tồn kho của Mỹ giảm và Nga cắt giảm khí đốt sang châu Âu

Nh.Thạch

AFP