Yếu tố nào khiến giá dầu cao trong tháng 11

Trước đó vụ tấn công nhà máy lọc dầu của Ả rập Saudi khiến sản lượng dầu nhẹ và dầu cực nhẹ Ả rập giảm một nửa. Vụ nổ khiến công ty dầu Saudi Aramco sụt giảm lượng dầu trong kho, giao nhận bị chậm trễ, sản xuất của nhà máy lọc dầu suy giảm nghiêm trọng.

Sau vụ tấn công, giá spot dầu Dubai premium tăng 65%, DME Oman premium tăng 29%. Dầu Abu Dhabi’s Murban spot – chỉ số chính của dầu chua nhẹ cũng tăng cao nhất kể từ 2013.

Sản lượng dầu của Saudi được phục hồi nhanh chóng một cách đáng ngạc nhiên, cũng như việc Saudi có các nguồn cung bổ sung cho châu Á khiến việc dự báo giá dầu nặng Ả rập OSP khó khăn hơn.

Tuần qua giá dầu sụt giảm đột ngột, việc Aramco phục hồi sản lượng khiến thị trường trở lại lạc quan hơn. Nhưng các nhà phân tích cho rằng quá sớm để tin vào giá dầu thấp trong tháng tới bởi rủi ro xuất phát từ nguồn cung dầu vẫn còn đó.

Trong bối cảnh đó, biểu tình đột ngột dâng cao và ngày càng tăng ở I-rắc đem đến khả năng bất ổn ở nước sản xuất dầu quan trọng của vùng Vịnh. Người biểu tình I-rắc tràn khắp Bagdhad và các thành phố khác, bao vây cảng chính gần Basra. Lính I-rắc bắn vào người biểu tình khiến hàng trăm người chết và hàng ngàn người bị thương. Là nước có trữ lượng dầu mỏ hàng đầu thế giới, sản lượng dầu tăng đáng kể trong những năm gần đây nhưng đời sống nhân dân khó khăn, bị cắt điện, thiếu nước, người dân I-rắc đã xuống đường với biểu ngữ “dầu của chúng ta đâu”.

Chính quyền I-rắc có rất ít dấu hiệu quan tâm đến mối lo của người dân, cũng không thấy khả năng thỏa thiệp giữa chính phủ và người dân, điều đó khiến rủi ro bất ổn gia tăng. Người Shia kêu gọi tổng đình công, đồng nghĩa với tiếp tục biểu tình gay gắt hơn.

Mặc dù thị trường dầu chưa thể hiện ảnh hưởng của những rủi ro tiềm tàng này nhưng có thể các mỏ dầu của I-rắc nằm ở miền nam, biểu tình diễn ra ở các tỉnh phía bắc, nhưng rủi ro hoàn toàn hiện hữu. I-rắc – nước sản xuất khẩu dầu thứ hai, có sản lượng tương đối lớn. Trong tháng chín, I-rắc giảm xuất khẩu dầu theo OPEC+.

Bên cạnh đó, nội chiến ở Lybia chưa kết thúc, Lybia vẫn sản xuất dầu nhưng bấp bênh một khi cuộc chiến tiếp diễn.

Ở Ả rập Saudi, sản xuất đang được phục hồi nhanh chóng ở nhà máy chế biến Abqaiq và mỏ dầu Khurais nhưng vẫn mối nguy bị tấn công vẫn còn đó. Dù chính quyền Saudi đang tìm kiếm các giải pháp ngoại giao với Iran, đe dọa trước mắt tạm thời chưa thấy nhưng cũng không có gì chứng tỏ hai bên đã đi đến quyết định rõ ràng.

Các nhà quan sát đánh giá rằng: cho đến khi thấy rõ các giải pháp chính trị hoặc quân sự được hình thành thì Ả rập Saudi sẽ còn phải tiếp tục đương đầu với nguy cơ mất an ninh cao, việc ổn định sẽ không phải mất hàng tuần hay hàng tháng mà mất hàng năm. Kết quả chỉ khả quan khi Saudi tìm ra các biện pháp giảm căng thẳng trong khu vực, tránh được thù địch giữa các quốc gia và các “trùm sò” trong khu vực, còn không thì cơ sở hạ tầng dầu khí, bể chứa của Saudi vẫn là những nơi bắt lửa. Quả thật, những cơ sở phía đông Ả rập Saudi bị đe dọa bởi người Houthis, ở phía bắc có Shia, và Iran ở sát vùng đông bắc ra vịnh Ba Tư.

Tệ hơn, chiến tranh của Saudi với Yemen khiến tình hình càng tồi tệ, các giải pháp quân sự của Saudi ở Yemen chả mang lại điều gì khả dĩ.

Chính quyền Trump nói nhiều làm chả bao nhiêu, không thể đưa lại lối thoát nào cho Saudi ra khỏi đối đầu, nếu con đường ngoại giao thất bại, Saudi tiếp tục là mục tiêu tấn công.

Tình hình sẽ sáng sủa hơn nếu tình hình ở Eo biển Hormuz thanh bình. Nhưng rất tiếc không phải vậy. Dầu Urals của Nga sang châu Âu gặp trở ngại. Venezuela tiếp tục khủng hoảng trầm trọng.

Nhiều nhà thương mại không để ý tới những rủi ro địa chính trị, không liên quan. Giá dầu tương đối thấp trong hai tháng qua, nền kinh tế thế giới có vẻ đang tươi sang trở lại. Nhưng ai đó nhìn thấy rủi ro chưa hề qua đi. Cũng như ai đó sẽ hưởng lợi với chiến tranh, khủng hoảng và giá dầu cao.

Ngọc Linh

Reutors/Oilprice