Ai đang thực sự kiểm soát giá dầu?

Ban đầu Mỹ quyết định

Đây không phải là câu sáo rỗng: Lịch sử của nước Mỹ có liên quan mật thiết đến dầu mỏ. Chính tại đất nước này, cuộc cách mạng công nghiệp lần đầu tiên tạo ra nhu cầu về dầu, phát triển cho đến thời kỳ hiện đại. Ban đầu, Mỹ là nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, vì vậy Mỹ có quyền quyết định giá dầu.

Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC)

Giá dầu sau đó biến động nhiều hơn so với những gì chúng ta quan sát được vào đầu thế kỷ XX. Giá dầu tăng hoặc giảm 50-60% vào thời điểm nội chiến tại Mỹ, khiến cho nhu cầu về dầu biến động. Sự gia tăng sản xuất dầu ở Mỹ lên đến đỉnh điểm vào khoảng năm 1900. Việc phát hiện các mỏ dầu, sự xuất hiện của các phương tiện sản xuất mới và việc xây dựng các đường ống dẫn đến sự gia tăng sản xuất.

Nhưng “quyền bá chủ” về giá dầu đã bị hai cuộc chiến tranh thế giới lấy đi. Một mặt, vàng đen được phát hiện ở Trung Đông từ đầu thế kỷ XX cho đến những năm 1940. Mặt khác, nhu cầu về dầu của Mỹ đã tăng mạnh trong thời gian xảy ra hai cuộc chiến tranh thế giới khiến Mỹ buộc phải bắt đầu dựa vào sản xuất dầu mỏ quốc tế trong chiến tranh Việt Nam. Chính tại thời điểm này, các nước sản xuất dầu mỏ khác bắt đầu vươn lên.

OPEC vươn lên

Giá 1 thùng dầu của Mỹ đã giảm rất nhiều khi những nước khác tạo ra một nhóm vào năm 1960: Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Ban đầu, OPEC tập hợp 5 quốc gia: Iraq, Arập Xêút, Kuwait, Iran và Venezuela. Hiện OPEC có 15 quốc gia thành viên. Mục tiêu của OPEC là điều phối giá dầu thô và quản lý sản xuất dầu trên toàn cầu.

Năm 1973, giá dầu giảm cho phép OPEC tiếp tục tăng cường ảnh hưởng. Khi xã hội dân sự hiện đại hóa, OPEC đã được hỗ trợ bởi nhu cầu dầu mỏ rất lớn. Chính nhu cầu cao đã cho phép OPEC trở thành tổ chức có quyền kiểm soát nhiều nhất đối với giá dầu. Năm 2018, ước tính OPEC kiểm soát 72% trữ lượng dầu toàn cầu.

Ai kiểm soát giá dầu hiện nay?

Hiện tại, OPEC đang giữ “quyền bá chủ” về giá dầu, nhưng điều đó có thể thay đổi. Việc phát hiện ra dầu đá phiến ở Bắc Mỹ có thể mang lại cho Mỹ một sức sống mạnh mẽ hơn trên thị trường dầu mỏ quốc tế. Sản lượng sản xuất dầu mỏ của Mỹ cao nhất thế giới, khoảng 10 triệu thùng/ngày. Đó là không tính Trung Quốc đã bắt đầu khai thác dầu đá phiến.

Một điều chắc chắn là với sự xuất hiện của các công nghệ thân thiện môi trường, các nước sản xuất dầu mỏ lớn cũng sẽ phải chuyển sang các sản phẩm khác. Mọi thứ sẽ trở nên rõ ràng hơn trong những thập niên tới.

S.Phương